Ήταν Νοέμβριος του 2020 όταν το Volkswagen Group και η ελληνική κυβέρνηση υπέγραφαν μνημόνιο συνεργασίας για ένα φιλόδοξο -για τα ελληνικά δεδομένα- πρότζεκτ το οποίο με την ολοκλήρωσή του φιλοδοξεί να έχει μετατρέψει την Αστυπάλαια σε ένα «πράσινο και βιώσιμο νησί». 

Λίγους μήνες αργότερα ο τότε πρόεδρος του γερμανικού ομίλου Herbert Diess, και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοίνωναν με φόντο το βενετσιάνικο κάστρο που δεσπόζει στη χώρα του νησιού την έναρξη των εργασιών. Οι τελευταίες περιλαμβάνουν την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου μετακινήσεων με ηλεκτρικά οχήματα, εισαγωγή καινοτόμων υπηρεσιών συγκοινωνίας κατά παραγγελία, προώθηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δοκιμή νέων τεχνολογιών στην αυτόνομη οδήγηση.

Περίπου δυο χρόνια αργότερα από αυτό το σημείο, βρεθήκαμε στην Αστυπάλαια για να δούμε από κοντά τα έργα που έχουν υλοποιηθεί. Σε πιο στάδιο βρίσκεται το όλο project, αλλά και για να δοκιμάσουμε την εφαρμογή astyMOVE που έχει βάλει σε μια νέα τροχιά τις μετακινήσεις στο νησί, τόσο για τους μόνιμους κατοίκους του όσο και για τους επισκέπτες του.

Το αύριο της κινητικότητας
Ο άνεμος της αλλαγής που πνέει στο νησί σε «κτυπά» μόλις βγεις από το αεροδρόμιο. Η αναλογία των ηλεκτρικών και συμβατικών οχημάτων που απλώνεται στον μικρό χώρο στάθμευσης μπροστά σου δεν συναντάται σε καμία άλλη περιοχή της χώρα μας. Από το περιπολικό της αστυνομίας και το ταξί της κ. Κικής -ένα VW ID.4 που απέκτησε με δυσπιστία και τώρα δεν το αλλάζει με κανένα ντιζελοκίνητο, μέχρι τα νοικιάρικα ID.3 και e-up! ή τα πολύχρωμα ID.Buzz που έχουν αναλάβει τη δημιουργία ενός αξιόπιστου δικτύου συγκοινωνιών, τα ηλεκτρικά οχήματα στην Αστυπάλαια αυξάνονται με γοργό ρυθμό.

Λογικό αφού τα κίνητρα που έχουν οι μόνιμοι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις είναι μεγαλύτερα για το νησί. Κι αυτό γιατί πέρα από την κρατική επιδότηση, το πρόγραμμα προβλέπει ότι η Volkswagen θα διαθέτει τα ηλεκτρικά μοντέλα της σχεδόν στην εργοστασιακή τιμή.

Αποτέλεσμα των παραπάνω κινήτρων είναι ότι τα οχήματα που ταξινομήθηκαν στην Αστυπάλαια τα τελευταία δυο χρόνια, είναι 100% ηλεκτρικά με τις συνολικές παραγγελίες να έχουν ξεπεράσει τις 84. Τα 51 απ’ αυτά κυκλοφορούν ήδη στους δρόμους του νησιού και θα ήταν πολύ περισσότερα -όπως και οι παραγγελίες- αν το εγχείρημα δεν είχε συμπέσει χρονικά με τα γνωστά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα των αυτοκινητοβιομηχανιών που οδήγησαν την τελευταία διετία στη μείωση της παραγωγής και στην αύξηση του χρόνου παράδοσης.

Βέβαια, προτού αρχίσει ο στόλος των οχημάτων να αντικαθίσταται από ηλεκτρικά, η δημοτική αρχή της Αστυπάλαιας είχε φροντίσει να υποστηρίξει την φόρτισή τους δημιουργώντας τις απαραίτητες υποδομές. Σήμερα, πέρα από τα 18 ιδιωτικά wallbox που έχουν τοποθετήσει ισάριθμοι κάτοικοι για δική τους εξυπηρέτηση, στο νησί υπάρχουν 20 δημόσιοι σταθμοί φόρτισης με ισχύ 11 kW και ένας ταχυφορτιστή ισχύος 50 kW στο ιατρικό κέντρο για να καλύπτει τις ανάγκες ταχείας φόρτισης του Volkswagen e-Crafter, του ηλεκτρικού ασθενοφόρου του νησιού.

Πέρα από τον επαρκή αριθμό, το σημαντικότερο όλων είναι ότι οι σταθμοί φόρτισης είναι στρατηγικά απλωμένοι στο νησί, δίνοντας τη δυνατότητα σε όσους επισκέπτες επιλέξουν ένα ηλεκτρικό όχημα για τις μετακινήσεις τους να το φορτίσουν από την επίσκεψή τους στην χώρα μέχρι σε κάποια παραλία την ώρα που θα απολαμβάνουν το μπάνιο τους στα γαλάζια νερά του Αιγαίου.

Γιατί όμως επιλέχθηκε η Αστυπάλαια;
Πολύ απλά γιατί το όραμα ορισμένων ανθρώπων από διαφορετικές γωνιές της Ευρώπης και της χώρας μας συναντήθηκαν την κατάλληλη στιγμή σε κάποιο κυβερνητικό γραφείο. Ο δραστήριος δήμαρχος της Αστυπάλαιας, Νικόλαος Κομηνέας, αναζητούσε τρόπους να αναμορφώσει -μεταξύ άλλων «πράσινων» παρεμβάσεων- και την αστική συγκοινωνία του νησιού, την εποχή που η Volkswagen αναζητούσε με τη βοήθεια της ελληνικής κυβέρνησης μια περιοχή της χώρα για να δημιουργήσει ένα «ζωντανό» εργαστήρι για την εφαρμογή μιας κλιματικά ουδέτερης κινητικότητας.

Πέρα από την κοινή οπτική για το μέλλον, βοήθησε ότι η «πεταλούδα» του Αιγαίου έχει μικρό πληθυσμό με 1.334 μόνιμους κατοίκους, ελεγχόμενο στόλο οχημάτων που δεν ξεπερνά τα 1.500 και σχετικά μικρό αριθμό επισκεπτών και τουριστών τους καλοκαιρινούς μήνες που στην πλειονότητά τους επισκέπτονται το νησί χωρίς αυτοκίνητο. Στοιχεία που βοήθησαν στο να τρέξει πιο εύκολα το πρότζεκτ των Γερμανών. Βασικός λόγος όπως μας εξήγησε και ο Head of Business Development του Volkswagen Group, Maik Stephan, ήταν και ότι το νησί δεν είναι διασυνδεμένο με την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα για την ηλεκτροδότησή του. Πριν εξηγήσουμε όμως γιατί αυτό ήταν σημαντικό για το ενεργειακό αύριο του νησιού, ας δούμε πως γίνονται οι μετακινήσεις σήμερα.

Ο γύρος του νησιού με το astyMOVE
Ο κύριος λόγος που επισκεφθήκαμε την Αστυπάλαια ήταν για να βιώσουμε από κοντά πως υλοποιείται στην πράξη η «ηλεκτρική κινητικότητα». Πρώτο απαραίτητο βήμα ήταν να κατεβάσουμε στο κινητό μας την εφαρμογή astyMOVE. Μέσω αυτής της εφαρμογής μπορείς να μετακινηθείς στο νησί είτε με το πρόγραμμα συγκοινωνίας astyBUS είτε με το ενοικίασης οχήματος, astyGO.

Μέχρι την έλευση των ID.Buzz, η Αστυπάλαια είχε δημόσια συγκοινωνία μόνο τους θερινούς μήνες κι αυτή με μόλις ένα λεωφορείο. Πλέον, σε συνεργασία με τον δημόσιο αναπτυξιακό οργανισμό «K2» η συγκοινωνία του νησιού καλύπτεται από δυο ID. Buzz τους χειμερινούς μήνες και πέντε οχήματα συνολικά τους θερινούς. Επιλέγοντας «astyBUS» στην εφαρμογή, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να προγραμματίσει την μετακίνησή του επιλέγοντας το χρόνο και το σημείο αναχώρησής του ανάμεσα σε 27 στάσεις, που περιλαμβάνουν όλα τα σημεία ενδιαφέροντος του νησιού.

Η χρέωση γίνεται μέσω της εφαρμογής, ανάλογα σε ποια από τις πέντε διαθέσιμες ζώνες έχεις κινηθεί. Όσον αφορά το «εισιτήριο», πέρα από αυτό της μονής διαδρομής όπου οι τιμές κυμαίνονται από 2 έως 6 ευρώ, προσφέρονται διάφορα οικονομικά πακέτα για ημερήσια χρήση έως και πέντε ημερών. Οι ώρες λειτουργία του «astyBUS» όλο το χρόνο είναι από τις επτά το πρωί έως τις οχτώ το βράδυ, ενώ τον Ιούλιο και τον Αύγουστο η λειτουργία του παρατείνεται έως τις δύο το πρωί. 

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η εφαρμογή έχει πολύ φιλικό μενού και είναι εύκολη στη χρήση, είτε θέλεις να καλέσεις ένα ID.Buzz να σε πάρει από την παραλία είτε να ενοικιάσεις ένα από τα ηλεκτρικά οχήματα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα «astyGO».

Το τελευταίο απευθύνεται σε όσους θέλουν να μετακινούνται ιδιωτικά στα πρότυπα του car-sharing. Στο στόλο οχημάτων που έχει δημιουργήσει η Kosmocar περιλαμβάνονται οκτώ ID.3, έξι eScooter SEAT MO 125 και έξι ηλεκτρικά ποδήλατα Ducati Scrambler. Η επιλογή του οχήματος γίνεται και πάλι μέσω της εφαρμογής, ενώ όσον αφορά τη διάρκεια χρήσης υπάρχουν οικονομικά πακέτα από δύο έως έξι ώρες. Για συντομότερο διάστημα η χρέωση γίνεται ανά λεπτό χρήσης. Για τα αυτοκίνητα υπάρχουν 15 σημεία παράδοσης/παραλαβής, ενώ για τα δίκυκλα μετά την περυσινή πιλοτική λειτουργία, διαπιστώθηκε πως το κοινό προτιμά να εξυπηρετείται από τους δύο χώρους στο λιμάνι και τη χώρα. Η υπηρεσία «astyGO» είναι 24ωρη για τα αυτοκίνητα, ενώ για λόγους ασφαλείας η ενοικίαση των δίκυκλων επιτρέπεται μόνο από τις εννέα το πρωί έως και τις εννέα το βράδυ.

Η επόμενη μέρα
Βέβαια, ακόμα και αν ολόκληρος ο στόλος οχημάτων αντικατασταθεί από ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ποδήλατα, η Αστυπάλαια δεν θα μπορεί να θεωρηθεί «πράσινο» νησί από τη στιγμή που για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιούνται γεννήτριες που καίνε περίπου 1,8 εκατ. lt ντίζελ το χρόνο, με κόστος 2,1 εκατ. ευρώ και εκπέμποντας στην ατμόσφαιρα περίπου 5 τόνους CO2 ετησίως! Και αυτό είναι το επόμενο μεγάλο στοίχημα του προγράμματος: Η ενεργειακή αυτονομία του νησιού μέσω ΑΠΕ.

Σήμερα, η μόνη «καθαρή» ενέργεια που παράγεται είναι αυτή από το φωτοβολταϊκό πάνελ ισχύος 20 kW στο κέντρο διαχείρισης του «astyBUS», το οποίο και χρησιμοποιείται για την φόρτιση των ID.Buzz. Ωστόσο, η επόμενη μέρα έχει ήδη δρομολογηθεί και προβλέπει την κατασκευή ενός υβριδικού σταθμού ΑΠΕ.

Το σχετικό διαγωνισμό κέρδισε πριν από λίγους μήνες η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, η οποία και θα αναλάβει την κατασκευή και εκμετάλλευση του σταθμού. Ο τελευταίος προβλέπει τη δημιουργία ενός φωτοβολταϊκού πάρκου με πάνελ ισχύος 3,5 MW και σύστημα αποθήκευσης της ενέργειας σε μπαταρίες χωρητικότητας 9,1 MWh. Με την ολοκλήρωσή της μέσα στο 2024, η νέα μονάδα θα καλύπτει το 60% των ενεργειακών αναγκών του νησιού, με το ποσοστό της ενέργειας από ΑΠΕ να ανεβαίνει στα 80% τα επόμενα χρόνια με την προσθήκη μίας ή δύο ανεμογεννητριών.

Αντί επιλόγου…
Το πρόγραμμα αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό και φόβο αρχικά -κυρίως από τους μόνιμους κατοίκους του νησιού- αλλά είναι δεδομένο ότι κάτι καλό γίνεται εκεί. Ανεξάρτητα από τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τους Γερμανούς της Volkswagen, κέρδος θα υπάρξει ακόμα και εάν σε λίγα χρόνια έχει απομείνει μόνο ο νέος υβριδικός σταθμός ενέργειας που με την λειτουργία του θα εξοικονομήσει αρκετά εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε καύσιμα και τεράστιο ανθρακικό αποτύπωμα.

Η έρευνα που μας παρουσίασε η Πρύτανης τους Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ. Χρυσή Βιτσιλάκη, δείχνει ότι ολοένα και περισσότεροι κάτοικοι δηλώνουν πλέον ικανοποιημένοι απ’ ό,τι συμβαίνει στο νησί τους, ενώ και οι τουρίστες που το επισκέφθηκαν πέρσι, μόνο θετικές γνώμες είχαν για τις υπηρεσίες του «astyBUS» και των παροχών που προσφέρει η Αστυπάλαια όσον αφορά την ηλεκτροκίνηση.

Εμείς από την πλευρά μας θα κρατήσουμε τα λόγια του Δημάρχου, ο οποίος τόνισε ότι στην Αστυπάλαια «γίνεται εφαρμογή μιας υφιστάμενης τεχνολογίας και το νησί μας θα αποτελέσει παράδειγμα που θα μιμηθούν κι άλλοι, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου».