Έως το 2050, σύµφωνα µε τα Ηνωµένα Έθνη ο παγκόσµιος πληθυσµός θα αγγίξει τα 9,7 δισ., µε σχεδόν το 70% των ανθρώπων να κατοικεί σε αστικές περιοχές. Για να έχετε ένα µέτρο σύγκρισης, εν έτει 2019 η συγκέντρωση του πληθυσµού στα µεγάλα αστικά κέντρα παγκοσµίως µετά βίας ξεπερνούσε το 53%. Και ο πληθυσµός ήταν 7,7 δισ.

Για να µπορέσουµε λοιπόν να επιβιώσουµε, να τραφούµε, να ζήσουµε άνετα, αποδοτικά και οικολογικά σε αστικό περιβάλλον θα πρέπει να αλλάξουν πολλά. Ουσιαστικά, όλα... Οι µεγαλουπόλεις του σήµερα ναι µεν συµβάλλουν τα µέγιστα στην οικονοµική ανάπτυξη των λαών δηµιουργούν όµως και τεράστια προβλήµατα. Χαρακτηριστικότερα όλων, η ρύπανση, η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας (η οποία προέρχεται κατά κύριο λόγο από ορυκτά καύσιµα) και η προβληµατική κυκλοφορία. Μάλιστα, σύµφωνα µε αµερικανική έκθεση του 2019, κατά µέσο όρο ένας Αµερικανός οδηγός σπαταλούσε ετησίως 96 ώρες από τη ζωή του ακινητοποιηµένος στο µποτιλιάρισµα!

Σε όλο τον κόσµο εκατοντάδες επιστήµονες εδώ και πολλά χρόνια σχεδιάζουν, µελετούν και αναλύουν τους τρόπους και τις µεθόδους ώστε να δηµιουργήσουν τις λεγόµενες «έξυπνες πόλεις». Αυτές δηλαδή που θα κατοικούν τα 2/3 του πληθυσµού της Γης έως το 2050.

Τι σηµαίνει όµως «έξυπνη πόλη»; «Ακριβής ορισµός δεν υπάρχει» όπως σωστά έχει αναφέρει και ο Matthias Bittner από το Ινστιτούτο Ανοιχτών Επικοινωνιακών συστηµάτων Focus στο Βερολίνο. Κατά κύριο λόγο η έξυπνη πόλη του µέλλοντος θα συµβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της, θα είναι φιλική προς το περιβάλλον, λιγότερο ενεργοβόρα και σωστά διασυνδεδεµένη ανάµεσα στους ανθρώπους, τις µηχανές και τις υπηρεσίες της. Η χρήση ηλεκτρονικών δεδοµένων, η ψηφιοποίηση, η τεχνολογία, οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και το διαδίκτυο είναι ουσιαστικά οι τοµείς πάνω στους οποίους θα στηριχτεί η εφαρµογή αυτού του µεγαλόπνοου σχεδίου.

Μια έξυπνη πόλη θα χρησιµοποιεί εντατικά τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) για να λύσει τα προβλήµατά της και να διαχειριστεί την καθηµερινότητά της. Και µε αυτές τις νέες τεχνολογίες θα είναι σε θέση να προσφέρει υπηρεσίες µε υψηλότερο βαθµό απόδοσης. Οι εκποµπές άνθρακα θα µειωθούν, οι πόροι θα χρησιµοποιούνται αποτελεσµατικά και, ως εκ τούτου, θα ευνοούν τη βιώσιµη ανάπτυξη. Είναι σαφές ότι σε αυτό το µοντέλο, η τεχνολογία θα είναι το κεντρικό στοιχείο γύρω από το οποίο θα περιστρέφεται η ανάπτυξη αυτών των πόλεων του µέλλοντος.

Οι κύριοι άξονες του πλαισίου ανάπτυξης και βελτίωσης είναι οι εξής:
• Υποδοµές
• Ενέργεια
• Διαβίωση
• Διοίκηση
• Συνδεσιµότητα

Τέτοιες πόλεις υπάρχουν ήδη στον πλανήτη µας. Έστω κι αν µετριούνται µετά βίας στα δάχτυλα των δυο χεριών, λειτουργώντας πειραµατικά. Υφίστανται όµως και δείχνουν το µέλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελεί η πόλη Chongqing, ένα µικρό προάστιο πέρι τα 100 km έξω από το Πεκίνο, στο οποίο οι 5 εκατ. κάτοικοι τροφοδοτούνται µε καθαρή ενέργεια, µε την πόλη να λειτουργεί µε κυκλική οικονοµία όπου τα απόβλητα ανακυκλώνονται (σε υπόγεια συστήµατα) και οι πόροι επαναχρησιµοποιούνται. Επίσης, υπάρχουν κάθετα αγροκτήµατα, θερµοκήπια βιοµάζας, ενώ τα κτήρια είναι συνδεδεµένα µεταξύ τους και κατασκευασµένα από ανακυκλώσιµες πρώτες ύλες ώστε να καταναλώνουν 80% λιγότερη ενέργεια από τα παραδοσιακά. Διαθέτουν επιπλέον ηλιακούς συλλέκτες, φυσικό εξαερισµό και πράσινες στέγες για µόνωση. Φυσικά, η κίνηση των λίγων οµολογουµένως οχηµάτων γίνεται αυτοµατοποιηµένα...

Ένα ακόµα πρότυπο-πειραµατικό παράδειγµα µιας τέτοιας πόλης είναι το πρότζεκτ «Woven City» της Toyota. Στην έξυπνη πόλη των Ιαπώνων το υδρογόνο αποτελεί τον κύριο µηχανισµό παραγωγής ενέργειας, ενώ το διαδίκτυο σε συνδυασµό µε την αυτονοµία σε υπηρεσίες αλλά και µεταφορές, αποδεικνύει ότι τα πάντα είναι εφικτά.

Επιστρέφοντας στα της µετακίνησης τώρα, το νερό έχει ήδη µπει στο αυλάκι. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι το πρώτο βήµα από πλευράς κατασκευαστών ή αν προτιµάτε, το δικό τους λιθαράκι στο οικοδόµηµα των έξυπνων πόλεων του µέλλοντος. Βέβαια η αστική κινητικότητα ή «έξυπνη κινητικότητα», όπως την έχουν ονοµατίσει όλοι όσοι ασχολούνται µε αυτήν, προφανώς και δεν περιορίζεται στη χρήση ηλεκτρικών οχηµάτων.

Τα πεδία είναι πολλά και απαιτούνται σωστές και µεθοδικές κινήσεις προκειµένου να έρθουν τα επιθυµητά αποτελέσµατα. Η Κυκλοφορία, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, η Στάθµευση, η Οδική Ασφάλεια, οι Εµπορευµατικές Μεταφορές και η Διαχείριση της Ενέργειας, είναι ζητήµατα που «δουλεύονται» και µελετώνται καιρό τώρα, οπότε σύντοµα θα υπάρξουν τα πρώτα δείγµατα γραφής σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Ο σχεδιασµός οδικής υποδοµής για την καλύτερη λειτουργία των οχηµάτων (Ηλεκτρικών και Αυτόνοµων διασυνδεδεµένων) και τη συνύπαρξή τους µε τους χρήστες του δικτύου, χρειάζεται έξυπνες σηµάνσεις οδών και διαβάσεις πεζών, επικοινωνία του οδικού συστήµατος µε τους χρήστες και προηγµένα τεχνολογικά οδοστρώµατα, µε αισθητήρες και συστήµατα φόρτισης. Όλα αυτά, πέραν της ενηµέρωσης µέσω της µεταφοράς δεδοµένων σε πραγµατικό χρόνο στα κέντρα ελέγχου για την κίνηση των οχηµάτων στο δίκτυο, θα συµβάλλουν τα µέγιστα και στην εξάλειψη της κυκλοφοριακής συµφόρησης.

Η δυναµική διαχείριση της κυκλοφορίας σε πραγµατικό χρόνο θα µειώσει επίσης τους χρόνους αντίδρασης σε κάποιο συµβάν, θα δώσει ακριβές στίγµα (µε θέση αλλά και σοβαρότητα του συµβάντος) στο σύστηµα αλλά το σηµαντικότερο, θα ελαχιστοποιήσει τη διάρκεια των διαδροµών.

Όπως ίσως έχετε καταλάβει, για να µπορέσει αυτό το σύστηµα οδικών υποδοµών να λειτουργήσει όπως το έχουν οραµατιστεί οι δηµιουργοί του, απαιτείται και κάτι ακόµα: Η εφαρµογή της αυτόνοµης οδήγησης. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα του 2050 θα είναι αυτόνοµα (στο επίπεδο 5), θα επικοινωνούν µεταξύ τους αλλά και µε τις υποδοµές, ενώ θα κινούνται µε χαµηλές ταχύτητες σε αστικό ιστό, τόσο για να αποφευχθούν ατυχήµατα όσο και -κυρίως- για λόγους εξοικονόµησης ενέργειας.

Ας µην κρυβόµαστε πίσω από το δάχτυλο µας. Το αυτοκίνητο όπως το γνωρίζουµε µέχρι και σήµερα, σε λιγότερο από 25 χρόνια δε θα υπάρχει. Όχι απαραίτητα γιατί θα έχει εξελιχθεί σε µια αυτόνοµη µηχανή µετακινήσεων αλλά κυρίως γιατί οι αστικές µεταφορές και οι υπηρεσίες κινητικότητας θα το καθιστούν αχρείαστο!

Οι έξυπνες πόλεις του µέλλοντος θέλουν τους κατοίκους τους να επιλέγουν για τις µεταφορές τους τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (Μετρό, Τρένα, Λεωφορεία), και µπορείτε να είστε βέβαιοι πως θα δοθούν κίνητρα γι’ αυτό. Όπως δελεαστικά θα είναι τα οφέλη και για όλους όσοι κάνουν χρήση των υπηρεσιών κινητικότητας. Η κινητικότητα ως υπηρεσία (Mobility as a Service) είναι το ζητούµενο στις έξυπνες πόλεις τους µέλλοντος τόσο σε ό,τι αφορά τις µεταφορές ανθρώπων όσο και αγαθών. Η Μικροκινητικότητα, η από κοινού χρήση οχηµάτων (αυτοκινήτων, ποδηλάτων, σκούτερ, πατινιών) αλλά και οι συγκοινωνίες κατά παραγγελία, θα δίνουν την δυνατότητα στον κάτοικο των έξυπων πόλεων να διαµοιράζεται οχήµατα και κόστος µετακίνησης µε άλλους επιβάτες, συµβάλλοντας τόσο στο κυκλοφοριακό αποσυµφορισµό του οδικού δικτύου όσο και σε ένα ελαφρύτερο ενεργειακό αποτύπωµα.

Κι αν οι υπηρεσίες κινητικότητας είναι µια «επιχείρηση» που εκτιµάται από τους οικονοµικούς αναλυτές ότι η αξία της (τζίρος προϊόντων-υπηρεσιών) θα υπερβεί τα $82 δισ. ετησίως έως το 2050, το Urban Air Mobility ή αλλιώς η «Αστική Αεροπορική Κινητικότητα» είναι το µεγάλο στοίχηµα και κατ’ επέκταση, η τάση του µέλλοντος στις αστικές µετακινήσεις.

Το εγχείρηµα έχει τον τίτλο «Mega-urbanization» και θέλει τους κατασκευαστές να ποντάρουν τα ρέστα τους στις µετακινήσεις από αέρος. Η αξία της εν λόγω αγοράς εκτιµάται πως θα κυµαίνεται κοντά στα $4 τρισ. ετησίως, οπότε αντιλαµβάνεστε ότι εδώ θα γίνει στην κυριολεξία «σφαγή» για το ποιος θα πάρει το µεγαλύτερο κοµµάτι της πίτας.

Οπότε δεν είναι καθόλου περίεργο που ο όµιλος Hyundai έχει ήδη δηµιουργήσει εξειδικευµένο τµήµα το οποίο ασχολείται αποκλειστικά µε τα «flying cars»! Έχει µάλιστα προσλάβει ως υπεύθυνο του πρότζεκτ τον Dr. Jaiwon Shin (πρώην επικεφαλής στον τοµέα Aeronautics Research Mission Directorate στη NASA) προκειµένου να επιταχύνει την υλοποίηση του προγράµµατος.

Ο Akio Toyoda από την άλλη έχει δηλώσει ότι «οι αεροµεταφορές είναι ένα µεγαλόπνοο πρότζεκτ για όλους εµάς στην οικογένεια της Toyota, στο οποίο θα συνεχίσουµε να επενδύουµε για την εξέλιξη παράλληλα µε το πρόγραµµα αυτόνοµης οδήγησης». Επίσης η Audi έχει συνεργαστεί µε τον ευρωπαϊκό αεροναυπηγικό γίγαντα Airbus, παρουσιάζοντας από κοινού το πρωτότυπο Pop.Up Αir Τaxi, πρότζεκτ βέβαια που μάλλον θα μείνει στα ράφια των εταιρειών.

Ο όµιλος Mercedes-Benz στον αντίποδα έχει ήδη αποκτήσει µερίδιο στην γερµανική Volocopter, µε στόχο την δηµιουργία τόσο ιπτάµενων ταξί όσο και ιπτάµενων ιδιωτικών οχηµάτων. Οι Γερµανοί πιστεύουν ακράδαντα ότι τα ιπτάµενα ταξί είναι η ενδεδειγµένη λύση κινητικότητας για τα πολυσύχναστα αστικά κέντρα του µέλλοντος, καθώς θα αποφορτίσουν το οδικό δίκτυο προωθώντας βέβαια και το σεβασµό στο περιβάλλον, αφού θα είναι ηλεκτρικά φυσικά.

Συνολικά, δεν πρέπει να υπάρχει κατασκευαστής που να µην έχει καταπιαστεί µε τις αστικές αεροµεταφορές, ενώ δεν είναι λίγες και οι τεχνολογικές start up (Joby Aviation, Kitty Hawk, Lilium, Uber Air κ.α) που παρουσιάζουν ανά τακτά χρονικά διαστήµατα πρωτότυπα µοντέλα τόσο για την κάλυψη των επιβατικών αναγκών όσο και τη µεταφορά εµπορευµάτων. Ήδη µάλιστα πολλές από αυτές τρέχουν πιλοτικά προγράµµατα µε µη επανδρωµένα αεροσκάφη για µικροδιανοµές προϊόντων!

Δε χωρά αµφιβολία ότι οι έξυπνες πόλεις δεν είναι κάτι που µπορεί να υλοποιηθεί από τη µία µέρα στην άλλη. Ωστόσο, δε θα πρέπει κανείς να αµφιβάλλει ότι όλα όσα περιγράφονται ως βασικές δοµές για τις πόλεις του µέλλοντος ενδέχεται να εφαρµοσθούν µαζικά πιο νωρίς από τις αρχικές προβλέψεις.

Μεγαλύτερο εµπόδιο µάλλον τελικά αποτελεί το νοµοθετικό πλαίσιο και η προστασία των προσωπικών δεδοµένων του πληθυσµού, παρά οτιδήποτε άλλο. Εκτός βέβαια κι αν τίποτα από όλα αυτά δεν προλάβει να υλοποιηθεί, επειδή κάποιος τρελός αποφασίσει να πατήσει το «κόκκινο κουµπί». Βλέπετε οι καιροί που ζούµε ίσως και να πρέπει να µας φοβίζουν περισσότερο από τις αλλαγές που επιφυλάσσει το µέλλον στις µετακινήσεις και την καθηµερινότητα των µεγάλων αστικών κέντρων του κόσµου.