Ένας ταλαντούχος οδηγός με νίκες σε πολλές διαφορετικές κατηγορίες, ένας εμπνευσμένος μηχανικός και ομαδάρχης, ένας σκληροτράχηλος μαχητής και ένας αληθινός gentleman των αγώνων.

Στην από ‘δω μεριά του Ατλαντικού και ειδικά στην Ελλάδα, δεν έχουμε δώσει στον Dan Gurney τη θέση που του αρμόζει στο πάνθεον των εκλεκτών, των σπουδαιότερων του μηχανοκίνητου αθλητισμού. Σε όλα τα επίπεδα. Το έθεσε πολύ όμορφα ο Κλεάνθης στο drive.gr στις 15 Ιανουαρίου 2018, όταν ο Dan Gurney άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 86 ετών από οξεία καταστροφική πνευμονία: Κάποιοι οδηγούσαν. Κάποιοι διοικούσαν. Κάποιοι σχεδίαζαν. Άλλοι κατασκεύαζαν. Ο Gurney τα έκανε όλα και νίκησε παντού, αντλώντας ενέργεια από την έμφυτη περιέργεια και το χιούμορ του. Για την συνολική του ικανότητα και προσφορά, ήταν το τιμώμενο πρόσωπο δύο φορές στο Goodwood Revival και στο FoS, ενώ υπάρχει και έπαθλο με το όνομά του. Ο ίδιος ο τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής F1 Jackie Stewart τον έχει αποθεώσει χαρακτηρίζοντας τον «τον καλύτερο». Και έχει αγαπηθεί με πάθος από τον κόσμο, μέχρι του σημείου να συσταθεί κίνημα που τον ήθελε υποψήφιο για την Προεδρία των ΗΠΑ.

Η All American Racers, η ομάδα που ίδρυσε σχεδιάζοντας και κατασκευάζοντας τα δικά του αγωνιστικά μονοθέσια, βρίσκεται στο ίδιο ακριβώς σημείο στη Ν. Καλιφόρνια. Από το 1965 που ιδρύθηκε μέχρι και σήμερα. Βρεθήκαμε στο Los Angeles πριν λίγο καιρό για το test drive event του World Car Awards. Και θα ήταν αμέλεια που δεν αρμόζει στην κουλτούρα του DRIVE να φύγουμε χωρίς να την επισκεφθούμε.

Όταν αναφερόμαστε στο αμερικάνικο motorsport έρχεται στο μυαλό μας το μάλλον απλοϊκό, σχεδιασμένο να αγγίζει πρωτόγονα ένστικτα NASCAR, η μυρωδιά μπύρας και… αίματος, καθώς οι συγκρούσεις είναι μάλλον το αγαπημένο κομμάτι του θεάματος για το κοινό της οβάλ αρένας. Ο Gurney ήταν κάτι άλλο, ωστόσο. Πολύ πιο εκλεπτυσμένο. Προέρχονταν από οικογένεια μηχανολόγων του Harvard, και φυσικά ο ίδιος έδωσε συνέχεια στην οικογενειακή παράδοση. Στα 19 του ξεκίνησε να σχεδιάζει τα δικά του hot rod και να τα οδηγεί εκτονώνοντας το πάθος του για ταχύτητα. Με ένα από αυτά έπιασε στο Bonneville 222 km/h. Το ντεμπούτο του ως οδηγός το έκανε το 1957 όταν ανέβηκε στο δεύτερο σκαλί του βάθρου στο GP του Riverside, οδηγώντας για τη Mystal Sports Car Engineering. Ένα δύστροπο αμερικάνικο σασί με κινητήρα V8 Maserati το οποίο δεν μπορούσε να κάνει καλά ούτε ο πολύς Carol Shelby. Το γεγονός τράβηξε την προσοχή του εισαγωγέα Ferrari της California, ο οποίος του εξασφάλισε μια εργοστασιακή συμμετοχή για το Le Mans του ’58. Ο Gurney έδειξε και εκεί την ταχύτητά του, φέρνοντας το αυτοκίνητο ως την 5η θέση, πριν ο team mate του εμπλακεί σε ατύχημα. Η μέχρι εκείνη τη στιγμή εμφάνιση ωστόσο ήταν αρκετή για να τον φέρει στην F1. To ’59 ανέβηκε δύο φορές στο podium σε 4 αγώνες. Αλλά το ’60, όπως οι περισσότεροι οδηγοί, δεν άντεξε τον απολυταρχικό χαρακτήρα του Enzo και έφυγε από το Maranello.

Το 1961 βρίσκει τον Gurney στην Porsche, να κερδίζει τρεις δεύτερες θέσεις. Και το 1962 γράφει ιστορία: Παίρνει τη νίκη στο γαλλικό GP, τη μοναδική νίκη της Porsche στην F1 ως κατασκευαστή, με δικό της εξ’ ολοκλήρου αυτοκίνητο, σασί και κινητήρα. Το πλαίσιο δεν είναι του επιπέδου του μονοκόκ της Lotus και ο επίπεδος 8κύλινδρος δεν είχε τη δύναμη των V8. Η ικανότητά του να κινείται ταχύτατα ενώ φρόντιζε το αυτοκίνητο έφερε το αποτέλεσμα σε έναν αγώνα που χαρακτηρίστηκε από πολλές εγκαταλείψεις λόγω της σκληρής φύσης της πίστας Rouen-Les Essarts. Το ’64 θα πάρει άλλες δύο νίκες, αυτή τη φορά με την Brabham. Και θα ανέβει δέκα φορές συνολικά στο podium τη διετία ’64-’65. Αλλά θα πάρει τότε την απόφαση να φύγει και να κυνηγήσει το μεγάλο του όνειρο.

Η All American Racers δημιουργήθηκε το ’65, σε συνεργασία με τον Shelby, και χρηματοδότηση από την Goodyear. Η οποία ήθελε να κερδίσει στους αμερικανικούς αγώνες τη Firestone. Αρχικός στόχος ήταν φυσικά το Indy 500, αλλά ο Gurney, έχοντας πλέον τη δική του ομάδα, ήθελε να κυριαρχήσει και στην Ευρώπη. Λόγω της συνεργασίας με τη βρετανική Weslake, η AAR από πολλούς αναφέρεται και ως Anglo American Racers, στην από εδώ πλευρά του Ατλαντικού. Αλλά ο Dan υπενθυμίζει σε κάθε ευκαιρία ότι τα αυτοκίνητά του είναι «καλιφορνέζικα».

Το υπέροχο μονοθέσιο της AAR με το όνομα Eagle κερδίζει στα χέρια του Gurney στο βελγικό GP του ’67. Ο Dan γράφει ιστορία και πάλι. Μέχρι και σήμερα, είναι ο μόνος Αμερικανός οδηγός, με αμερικανικό αυτοκίνητο που κερδίζει GP F1. Είναι ο μόνος οδηγός που έχει δώσει σε τρεις διαφορετικές ομάδες  (Porsche, Brabham, AAR) την παρθενική τους νίκη στη Formula 1. Και μαζί με τους Mario Andretti και Juan Pablo Montoya, οι τρεις που έχουν κατακτήσει νίκες σε F1, Indy και NASCAR. Ένα από τα αγαπημένα αυτοκίνητα NASCAR του Gurney όπως δείχνουν πολλές φωτογραφίες στου τοίχους  της AAR, το Ford Galaxy με το οποίο έχει κερδίσει το Riverside 500, βρίσκεται στο χώρο του συνεργείου και ουσιαστικά φτιάχνεται από την αρχή, σαν καινούριο. Οι δύο γιοι του, Alex και Justin θέλουν να το βάλουν ξανά στην πίστα. Τους πέτυχα σε μια μικρή αίθουσα συσκέψεων, γεμάτη με φωτογραφίες από GP των ’60s. Σήμερα η All American Racers είναι μια εταιρεία τεχνολογίας που συμμετέχει σε κρατικά στρατιωτικά και διαστημικά προγράμματα, και όχι μια αγωνιστική ομάδα. Συνεπώς αυτά που συζητούν είναι ίσως πιο σοβαρά και σίγουρα πιο… μυστικά. Παρόλα αυτά, φιλικοί και φιλόξενοι, διέκοψαν τη δουλειά τους για να με ξεναγήσουν στη συλλογή των αγωνιστικών αυτοκινήτων, των οικογενειακών κειμηλίων και αναμνήσεων τους, στην ουσία.

Η νίκη του στο βελγικό GP του ’67 ήρθε σε μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή, μόλις μία εβδομάδα μετά τη νίκη στις 24 Ώρες Le Mans με Ford GT40. O Gurney ήταν μετρ στους αγώνες αντοχής γιατί δεν καταπονούσε πολύ τα φρένα. Από το ολλανδικό GP του ’60, όταν λόγω βλάβης στο κύκλωμα πέδησης είχε μια έξοδο που στοίχισε τη ζωή σε έναν θεατή, ο ευφυέστατος Dan προσάρμοσε το στιλ του σε έναν τρόπο οδήγησης που φρόντιζε τα φρένα χωρίς να του στερεί ταχύτητα.

Καθιέρωσε αυτό που ο ίδιος ονόμαζε… “chicken-shit”, ένα ελαφρύ χτύπημα στο πεντάλ του φρένου από την ευθεία, πριν δηλαδή το σημείο φρεναρίσματος, για να βεβαιωθεί ότι είναι εντάξει η πίεση στο κύκλωμα. Στο βάθρο του Le Mans το ’67 ο νικητής Dan Gurney θα φέρει άλλη μια καινοτομία στους αγώνες αυτοκινήτου: Το σπρέι της σαμπάνιας. Αυτή η εικόνα των πανηγυρισμών που βλέπουμε σε κάθε αγώνα, κάθε κατηγορίας, ήταν μια έμπνευση του σπουδαίου αυτού bon viveur αμερικανού. Το μπουκάλι εκείνο, το αυθεντικό, κοσμεί ακόμη και σήμερα το γραφείο του στις εγκαταστάσεις της AAR. Το οποίο παραμένει ανέγγιχτο από τη στιγμή που έφυγε ο Dan, όπως μας εξηγεί συγκινημένη η Kathy Weida, η επί δεκαετίες προσωπική του γραμματέας και άνθρωπος απολύτου εμπιστοσύνης. Οι ζωηρές αναμνήσεις μιας ζωής δίπλα στον Dan εκφράζονται με το ζεστό χαμόγελο και τα υγρά από τη συγκίνηση μάτια, καθώς μας ξεναγεί στο Gurney’s Hall of Fame. Στο διάδρομο με τις σημαντικότερες φωτογραφίες της σπουδαίας καριέρας και ζωής του Dan.

Στα τέλη του ’67 και παρά τη νίκη της Eagle η AAR αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες. Ο Gurney είχε σχεδιάσει ένα νέο αυτοκίνητο για το ’68 και είχε ξεκινήσει να το κατασκευάζει. Υπάρχουν φωτογραφίες στους τοίχους που δείχνουν την ομάδα των μηχανικών γύρω από το σασί ενώ μέσα σε αυτό ο Dan παίρνει μέτρα για τη θέση οδήγησης. Το project εγκαταλείφθηκε και το πρωτότυπο πλαίσιο, αποθηκεύτηκε πίσω από τους πάγκους των μηχανικών. Ο Justin και ο Alex το έχουν βγάλει από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας, κυριολεκτικά, και μια ομάδα μηχανικών συνεχίζει τη δουλειά από εκεί που το είχε αφήσει ο πατέρας τους και οι συνεργάτες του στα τέλη του 1967. Επίσης ένα αγωνιστικό που θέλουν να ξαναβάλουν στην πίστα.

Στην άλλη προθήκη, απέναντι από τη σαμπάνια του Le Mans του ’67 είναι ένα κομμάτι αεροδυναμικής πτέρυγας με Gurney Flap. Ο Dan είχε ανακαλύψει ότι προσθέτοντας ένα μικρό κάθετο στοιχείο στο χείλος εκφυγής του φτερού κέρδιζε πολύ downforce με ελάχιστη απώλεια σε τελική ταχύτητα. Δοκιμάστηκε για πρώτη φορά το ’71 στο Phoenix International Raceway. Και έδωσε στο μονοθέσιο τη δυνατότητα να διαλύσει το ρεκόρ γύρου στην Ινδιανάπολη, ξεπερνώντας το κατά 27,5 km/h μ.ω.τ.

Αναφέρω στην Kathy Weida κάτι που είχα δει σε ένα ντοκιμαντέρ αφιέρωμα στη ζωή του Bruce McLaren και της ζητώ να μου μιλήσει για τη σχέση του Dan με τον Νεοζηλανδό. Συγκινείται… Η φωνή της σπάει. Και είναι μεταδοτικό. Η ιστορία έχει ως εξής: Ο McLaren σκοτώνεται στις 2 Ιουνίου του 1970. Ήταν στενοί φίλοι με τον Gurney, μια σχέση που χτίστηκε κυρίως στους αγώνες που έκαναν και οι δύο στην Αμερική. Ο Dan είναι 39 ετών, στη δύση της καριέρας του, χορτάτος από αναγνώριση και δόξα. Για τη McLaren, είναι ζήτημα τιμής να κατεβάσει αυτοκίνητο στον επόμενο αγώνα, στο Mosport του Καναδά. Προς τιμή του ιδρυτή της, βεβαίως. Αυτό θα ήθελε ο Bruce, αν μπορούσε να το ζητήσει. Αλλά και για να παραμείνει ζωντανή η ομάδα, η οποία κινδύνευε με διάλυση μετά το θάνατο του ιδρυτή και διευθυντή της, αλλά και βασικού οδηγού. Ο Denny Hulme δεν μπορούσε να οδηγήσει λόγω εγκαυμάτων από μεθανόλη στα χέρια, τα οποία είχε πάθει σε δοκιμές για το Indy 500. O Dan ανέλαβε το βαρύ και ιερό καθήκον. Όχι μόνο οδήγησε το αυτοκίνητο, αλλά πήρε και τη νίκη. Ένα αποτέλεσμα το οποίο έφερε στη McLaren ελπίδα, συνοχή και στην ουσία ήταν ο καταλύτης για τη συνέχιση της ιστορίας της με τη λαμπρή εξέλιξη που όλοι γνωρίζουμε.

Ο Gurney αποσύρθηκε από την ενεργό δράση ως οδηγός στα τέλη εκείνης της χρονιάς, το βρετανικό GP του ’70 ήταν ο τελευταίος του αγώνας. Στη δεκαετία του ’60 η Γη ήταν ένας πολύ μεγαλύτερος πλανήτης. Δηλαδή οι μετακινήσεις ήταν πολύ πιο δύσκολες, κι όμως είναι αξιοθαύμαστο αλλά και ενδεικτικό του πάθους και του σχεδόν παιδικού ενθουσιασμού του Gurney το γεγονός ότι έτρεχε 28 ως 35 αγώνες το χρόνο, σε διάφορες κατηγορίες, όπως δείχνουν και τα καδραρισμένα στον τοίχο ημερολόγια κάθε έτους της σπουδαίας καριέρας του. Μετά το 1970, ως ιδιοκτήτης ομάδας και μηχανικός πλέον, ο Gurney συνέχισε να καινοτομεί και να κερδίζει. Η AAR έχει κατακτήσει συνολικά 8 πρωταθλήματα και 78 νίκες σε διάσημους αγώνες, μεταξύ αυτών στο Indy 500, στις 12 Ώρες του Sebring και στις 24 Ώρες της Daytona.    

Στο τελευταίο δωμάτιο που με οδήγησε ο Justin βρίσκεται το Eagle MkIII με 4κύλινδρο σε σειρά υπερτροφοδοτούμενο κινητήρα της Toyota. Το αυτοκίνητο που ουσιαστικά… διέλυσε το πρωτάθλημα IMSA. Η προηγμένη αεροδυναμική το έκανε ασυναγώνιστο. Το διάστημα ’92-’93 πήρε 17 συνεχόμενες νίκες και διαδοχικούς τίτλους Οδηγών και Κατασκευαστών. Και ουσιαστικά ανάγκασε τον ανταγωνισμό να αποσυρθεί.

Η τελευταία εμπλοκή με ένα πρόγραμμα για το Le Mans ήταν το 2012, όταν ανέλαβαν να κατασκευάσουν το αμφιλεγόμενο DeltaWing της Nissan. «Δεν σχεδιάσαμε τίποτα εμείς», ξεκαθαρίζει ο Justin διαχωρίζοντας τη θέση του όσο περισσότερο μπορεί. «Ήταν μια καταστροφή», παραδέχεται. «Το έλεγα, ήταν μια προχωρημένη ιδέα ή οποία όμως ήθελε πολύ ακόμη εξέλιξη πριν εμφανιστεί για να αποδώσει αυτό που θα μπορούσε. Δεν είχα ταξιδέψει καν στη Γαλλία…». Ο Alex, εκ των δύο εκείνος που μοιάζει περισσότερο στον Dan στην όψη, έκανε μια καριέρα οδηγού αγώνων, επ’ ουδενί στο επίπεδο του πατέρα του. Είναι περισσότερο παθιασμένος με τους αγώνες και παραδέχεται ότι του λείπουν. Οι δυο τους σχεδιάζουν το μέλλον της εταιρείας τους με νηφαλιότητα, αλλά τιμούν την παράδοση και την ιστορία του θρύλου Gurney.

Διατηρούν ανέγγιχτο ένα τμήμα του παλιού συνεργείου από το 1969. Είναι ο πάγκος που χρησιμοποιήθηκε στα γυρίσματα της ταινίας Winning με τον Paul Newman. Και ακριβώς δίπλα, ο χώρος εργασίας του Phil Remington. Ο "Mr Fix It" όπως τον είχε βαφτίσει ο Dan ήταν ένας φανοποιός-μηχανικός που δούλεψε με τον Gurney για 45 ολόκληρα χρόνια. Η τεφροδόχος του, λίγα εκατοστά πιο εκεί από τα εξαρτήματα ενός... πυραύλου, απεικονίζει με τον πλέον παραστατικό τρόπο το χθες και το αύριο αυτής της ιδιαίτερης οικογενειακής επιχείρησης.