Δεν υπάρχουν άγγελοι σου λέω... Προφανώς, η γνωστή αυτή φράση, ταιριάζει γάντι και στο χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Ποιος άλλωστε πιστεύει, ότι ένας τέτοιος χώρος, άκρατου ανταγωνισμού και αξίας πολλών δισ. ευρώ, υπήρχε ποτέ περίπτωση να είναι αγγελικά πλασμένος; Κανείς, είναι η απάντηση. Βέβαια για να λέμε και τα πράγματα με το όνομα τους, σε αντίθεση με άλλες βαριές βιομηχανίες παγκοσμίως, το «αυτοκίνητο», επιδεικνύει «μικρότερα» σε έκταση και βαρύτητα σκάνδαλα.

Συγκεντρώσαμε λοιπόν και σας παρουσιάζουμε τα πιο σημαντικά ή έστω αυτά, που προκάλεσαν τους μεγαλύτερους τριγμούς στο αυτοκινητικό γίγνεσθαι.

Ποιος θυμάται το Tatra V570;

Επίπεδος κινητήρας, αερόψυκτος, τοποθετημένος στο πίσω μέρος σε αμάξωμα με καμπυλωτή ουρά. Σας θυμίζει κάτι η εν λόγω περιγραφή; Οι περισσότεροι θα απαντήσετε το «σκαθάρι», ή αλλιώς το «Beetle» ή πιο σωστά, το «kdF-Wagen». Πρόκειται ουσιαστικά για το πρώτο μεγάλο σκάνδαλο στο χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας.

Ο Χίτλερ, όντας στα «φόρτε» του και προτού ξεκινήσει τον B' Παγκόσμιο Πόλεμο, έδωσε εντολή στο Φέρντιναντ Πόρσε να δημιουργήσει το περίφημο «αυτοκίνητο του λαού». Ο Πόρσε «δανείστηκε» τα σχέδια από τον Αυστριακό Χανς Λέντβινκα, που είχε δημιουργήσει το Τatra V570. H τσέχικη φίρμα προσπάθησε να μηνύσει τον Πόρσε, αλλά δυστυχώς γι αυτήν, ο Χίτλερ, κατέλαβε εκείνη την περίοδο τη χώρα. Η όλη ιστορία ξεχάστηκε εντελώς μετά το πέρας των πολέμων, το Beetle ως γνωστών έσπασε ταμεία εμπορικά και όλα κυλούσαν ρολόι για τη VW.

Ώσπου, το 1965 η Tatra μηνύει τη γερμανική φίρμα και δικαιώνεται! Κερδίζει 1.000.000 γερμανικά μάρκα, ποσό υψηλότατο για την εποχή, που πόνεσε  τους Γερμανούς οι οποίοι, σε συνάρτηση με αρκετές ακόμα οικονομικές δυσκολίες εκείνη την περίοδο, έκαναν καιρό να ορθοποδήσουν οικονομικά. Για πολλούς δε, εάν δεν είχε παρουσιαστεί το Golf πρώτης γενιάς το 1974 μπορεί η ιστορία να ήταν σήμερα εντελώς διαφορετική.

Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό...

Η Chrysler το 1934 δημιουργεί ένα από τα πιο αεροδυναμικά και προηγμένα τεχνολογικά αυτοκίνητα της εποχής και θέτει σοβαρή υποψηφιότητα για να εξελιχθεί σε No1 δύναμη στην Αμερική. Ο λόγος γίνεται φυσικά για το Chrysler Airflow. Η General Motors έξαλλη που η «μικρή» Chrysler είχε δημιουργήσει κάτι τόσο πρωτοποριακό συγκριτικά με τα δικά της μοντέελα ισχυρίζεται μέσω πληρωμένων άρθρων σε εφημερίδες και έντυπες διαφημίσεις ότι η Chrysler κατασκεύασε το Airflow βασιζόμενη σε άκρως απόρρητα σχέδια του είχε κλέψει από τη GM και πως το αυτοκίνητό της ήταν επικίνδυνο στο δρόμο!

Η Chrysler προσπάθησε να αποδείξει ότι το όλο πρότζεκτ της ανήκε, σε αντίθεση με την GM που δεν κατέθεσε κανένα έγγραφο. Παρουσίασε σχέδια που μαρτυρούσαν την πρωτοποριακή ροή του αέρα στο αμάξωμα, τα υψηλά πρότυπα παθητικής ασφάλειας για την εποχή και φυσικά την πατέντα «unibody constraction», όπου όλο το πλαίσιο ήταν κατασκευασμένο από μέταλα. Κάτι πρωτόγνωρο για τα δεδομένα μιας εποχής όπου πολλά αυτοκίνητα εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν ξύλινα μέρη. Όλα αυτά όμως ήταν μάταια... 

Η General Motors δεν εκδιώχθηκε ποτέ για τις αβάσιμες κατηγορίες της αλλά πέτυχε το σκοπό της προπαγάνδας της. Το Airflow αποδείχθηκε πολύ μπροστά για την εποχή του αλλά το 1937 η Chrysler σταμάτησε την παραγωγή του.

Τhe Tucker scandal ή αλλιώς πώς να εξαπατήσεις το λαό

Το 1948 ο Πρένστον Τάκερ ένας επιτυχημένος σχεδιαστής όπλων του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ ξεκίνησε μια διαφημιστική καμπάνια και ταξίδεψε σε όλη τη χώρα παρουσιάζοντας ένα φουτουριστικό αυτοκίνητο που ο ίδιος είχε σχεδιάσει. Μέσω πώλησης μετοχών, προπληρωμών και franchise αντιπροσωπειών έλαβε ένα πακτωλό χρημάτων για την έναρξη της παραγωγής του μοντέλου στο Σικάγο.

Το «Tucker 48» ήταν ένα εξαιρετικά προηγμένο όχημα για την εποχή του. Πανέμορφο σχεδιαστικά, με ενισχυμένο κλωβό ασφαλείας, προβολείς που έστριβαν ανάλογα με την κλίση του τιμονιού και εντυπωσιακές επιδόσεις. Αντιλαμβάνεστε, ότι προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον του κοινού. Παρότι ο Τάκερ είχε συγκεντρώσει πάρα πολλά χρήματα, η παραγωγή του μοντέλου καθυστερούσε χαρακτηριστικά. Τελικά, το 1950 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, κατηγόρησε τον Τάκερ για απάτη και έκλεισε με συνοπτικές διαδικασίες την εταιρεία του.

Κατασκευάστηκαν μόλις 51 αντίτυπα τα οποία μάλιστα, όσα διασώθηκαν, θεωρούνται συλλεκτικά και πωλούνται σήμερα σε δημοπρασίες σε τιμή άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων!

Η πρώτη μέγκα-ανάκληση 

Το 1969, η Εθνική Υπηρεσία Οδικής Ασφάλειας των ΗΠΑ έλαβε μια έκθεση που έκανε λόγο για ελαττωματικές βάσεις κινητήρα σε μοντέλα της Chevrolet. Όταν το θέμα έφθασε στα γραφεία της General Motors, η εταιρεία απάντησε ότι έχει ήδη λάβει 172 εκθέσεις, με 63 ατυχήματα και 18 τραυματισμούς. Παραδόξως όμως, αντί για ανάληψη δράσης η GM σιώπησε για τρία ολόκληρα χρόνια!

Το πρόβλημα όμως συνεχιζόταν με την "κατάρρευση" των κινητήρων, ενώ πολλοί ιδιοκτήτες παραπονούνταν μέχρι και για μπλοκάρισμα του κιβωτίου ταχυτήτων! Η GM δήλωσε πως το φαινόμενο αυτό είναι μεμονωμένο και ότι οι συγκεκριμένες βάσεις του κινητήρα χρησιμοποιούνται σε αυτοκίνητα της εταιρείας από το 1958.

Τα αλλεπάλληλα ωστόσο κρούσματα και οι εκτενείς αναφορές στον Τύπο οδήγησαν τη GM στην παραδοχή του προβλήματος το Δεκέμβριο του 1971 καλώντας για επιδιόρθωση της βλάβης περισσότερα από 6,5 εκατ. αυτοκίνητα!

Ελαττωματική τοποθέτηση δεξαμενής καυσίμων

Τουλάχιστον 27 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους τη δεκαετία του 1970 εξαιτίας ενός τεχνικού λάθους στα Ford Pinto. Η ελαττωματική τοποθέτηση της δεξαμενής καυσίμου στο επιτυχημένο εμπορικά μοντέλο της αμερικανικής φίρμας είχε ως αποτέλεσμα, η δεξαμενή να τυλίγεται στις φλόγες, ενώ ήταν εξαιρετικά επιρρεπής και σε τυχόν σύγκρουση στο πίσω μέρος του οχήματος. Και μη φανταστείτε καμιά μεγάλη σύγκρουση...

Η Ford παραδέχτηκε προς τιμήν της το λάθος της και απέσυρε περισσότερα από 1,5 εκατ. Pinto το 1978.

To πρόβλημα “P”

Όντας στα σχοινιά από το νωπό ακόμα σκάνδαλο με τις δεξαμενές καυσίμων, η Ford δυο χρόνια αργότερα βρέθηκε ξανά στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Το αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων που κατασκεύαζε την τριετία 1966-69 είχε ένα ελάττωμα. Μπορούσε να “αλλάξει” μόνο του θέση! Δηλαδή από τη θέση “P” (Parking) “κυλούσε” χωρίς εντολή του οδηγού στη θέση “R” (Reverse, όπισθεν)!

Μετά από 777 ατυχήματα, 259 τραυματισμούς και 23 θανάτους η Ford αναγκάστηκε να προχωρήσει στην ανάκληση 23 εκατ. αυτοκινήτων! Η εταιρεία κινδύνευσε με λουκέτο αλλά παρασκηνιακά φαίνεται πως ήρθε σε ένα άτυπο συμβιβασμό με την κυβέρνηση Ρίγκαν και τελευταία στιγμή απέφυγε το μοιραίο.

Και να σκεφτεί κανείς πως το 1972 θα μπορούσε με μόλις 3 σεντ ανά αυτοκίνητο να διορθώσει το πρόβλημα. Αντ' αυτού προτίμησε να πληρώσει ανεπίσημα περισσότερα από 40 εκ. δολάρια στις οικογένειες των θυμάτων.

Ένα τηλεοπτικό φιάσκο!

Το 1982, το Audi 5000, ήταν μια σοβαρή προσπάθεια της γερμανικής φίρμας για να γίνει γνωστή στο αμερικανικό κοινό. Το premium σεντάν των Γερμανών, ήταν όμορφο, ευρύχωρο και πολυτελές. Ότι ακριβώς ζητούσε δηλαδή η συγκεκριμένη αγορά. Η διάσημη όμως αμερικανική εκπομπή του CBS “60 Minutes” φαίνεται πως είχε άλλη άποψη. Κατηγόρησε την Audi, έπειτα από μαρτυρίες κατόχων του μοντέλου, ότι το “5000” επιτάχυνε ξαφνικά από μόνο του και δε φρέναρε! Μάλιστα έκανε και τηλεοπτικά γυρίσματα που παρακολούθησαν εκατομμύρια τηλεθεατές για να αποδείξει του λόγου το ασφαλές.

Αυτό ήταν... Από τις 75.000 πωλήσεις του μοντέλου το 1985, η Audi, “έπεσε” στις 5.000 πωλήσεις σε χρόνο «dt»! Το κακό είχε γίνει. Έπειτα βέβαια από δοκιμές στις ΗΠΑ, στον Καναδά αλλά και στην Ιαπωνία απεδείχθη πως το αυτοκίνητο δεν είχε κανένα πρόβλημα. Η Εθνική Υπηρεσία Οδικής Ασφάλειας των ΗΠΑ μάλιστα, ανέφερε στο πόρισμά της ότι τα όποια ατυχήματα οφείλονταν σε ανθρώπινο και μόνο λάθος. Ενώ αποδείχθηκε πως το "σόου" της τηλεοπτικής εκπομπής ήταν σκηνοθετημένο και έχει μείνει μάλιστα στην ιστορία ως ένα από τα πλέον παραπλανητικά βίντεο στην ιστορία της σύγχρονης δημοσιογραφίας.

Αν και δικαιωμένη, η Audi βέβαια χρειάστηκε 20 ολόκληρα χρόνια για να επιστρέψει ξανά με αξιώσεις στην αγορά των ΗΠΑ.

Το σκάνδαλο «Dream Factory»

Ο Χοσέ Ιγκνάσιο Λόπεζ ανέβηκε στην ιεραρχία της General Motors ως επικεφαλής του Τμήματος Προμηθειών, όπου πρωτοστάτησε σε αυτό που η εφημερίδα «The New York Times» ονόμασαν «το πιο επιθετικό σύστημα στον κόσμο για την αγορά αυτοκινήτων χαμηλού κόστους». Αυτό το σύστημα, το οποίο μείωσε το κόστος της GM και αύξησε τα κέρδη της, ήταν γνωστό ως το «αποτέλεσμα López» με όρους της βιομηχανίας.

Το 1993, ο Λόπεζ -επικαλούμενος ψευδώς ότι GM δεν κινείται αρκετά γρήγορα για να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο υπό την κωδική ονομασία «Plant X» που χρησιμοποιούσε το σύστημα προμηθειών του-εγκατέλειψε την General Motors για τη Volkswagen. Αλλά φεύγοντας κατηγορήθηκε ότι υπεξαίρεσε πάνω από δύο εκατομμύρια σελίδες από άκρως απόρρητα έγγραφα της GM, επιχειρηματικά σχέδια, φωτογραφίες νέων σχεδίων αυτοκινήτων και σχεδιαγράμματα για το νέο εργοστάσιο. Τις πληροφορίες αυτές, όπως η δήλωσε GM, τις χρησιμοποίησε η VW για να περιστείλει δαπάνες 450 εκατομμύριων δολαρίων στην παραγωγή νέων μοντέλων, εξαλείφοντας το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της GM την ευρωπαϊκή αγορά.

Από την πλευρά του, ο Λόπεζ αρνήθηκε οποιαδήποτε αδικοπραγία. Στα μέσα Νοεμβρίου του 1996, η VW άνοιξε ένα νέο εργοστάσιο στη Resende, στη Βραζιλία, που οι δημοσιογράφοι αποκάλεσαν «Dream Factory», που φαινόταν να βασίζεται στα σχέδια για το «Plant X». Για τρία χρόνια ύστερα από την αποχώρηση του Λόπεζ από την GM, ο αμερικανικός γίγαντας των προσπαθούσε να επιβάλλει στη VW την απόλυση του Λόπεζ και να ζητήσει συγνώμη για την υπεξαίρεσή του του, αλλά χωρίς επιτυχία.

Τον Ιανουάριο του 1997, η VW συμφώνησε να πληρώσει αποζημίωση στην General Motors $100 εκατ. και να αγοράσει ανταλλακτικά αξίας ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων από την αμερικανική εταιρεία μεταξύ του 1997 και 2004. Και παρόλο που δεν παραδέχτηκε ποτέ αδικοπραγία, η VW εξέδωσε δήλωση στην οποία παραδεχόταν «την πιθανότητα να έχουν συντελεστεί παράνομες δραστηριότητες».

Το σκάνδαλο των ελαστικών

Περισσότερα από 6,5 εκ. ελαστικά της Firestone ανακλήθηκαν το 2000 καθώς υπήρχε περίπτωση να σκιστούν ή να διαλυθούν. Τα περισσότερα εξ' αυτών χρησιμοποιούνταν σε SUV και ελαφρά φορτηγά της Ford.

Η Εθνική Υπηρεσία Οδικής Ασφάλειας των ΗΠΑ δήλωσε ότι έλαβε 271 αναφορές το 2001 για θανάτους και 800 τραυματισμούς που σχετίζονται με τα συγκεκριμένα ελαττωματικά ελαστικά.

Πρώτη φορά... Ιαπωνικά

Ούτε λίγο ούτε πολύ 1,2 δισ. δολάρια στοίχισε στην Toyota η διευθέτηση του σκανδάλου με τις ανεξέλεγκτες επιταχύνσεις σε μοντέλα της αλλά και της θυγατρικής Lexus. Ανακλήθηκαν περισσότερα από 10 εκ. αυτοκίνητα για διάφορους λόγους μεταξύ των οποίων ελαττωματικά φρένα, χαλασμένα πεντάλ κ.α.

Μέχρι και ο πρόεδρος της Toyota αναγκάσθηκε να ζητήσει συγνώμη ενώπιον του αμερικανικού κογκρέσου, καθότι μέχρι το 2012 η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία αρνιόταν ότι υπήρχε πρόβλημα, παρόλο τις καταγγελίες και τις αποδείξεις.

«Takata-gate»

Περισσότερα από 30 εκατ. αυτοκίνητα (δέκα διαφορετικών εταιρειών) παγκοσμίως ανακλήθηκαν για βλάβη στο σύστημα των αερόσακων που προμήθευε η ιαπωνική Takata. Οι αερόσακοι, σε μοντέλα κυρίως από το 2002 έως το 2008 αλλά και σε πολλά του 2014, ενεργοποιούνταν χωρίς λόγο και αιτία με κίνδυνο να προκαλέσουν μέχρι και το θάνατο των ανυποψίαστων επιβατών.

Το σκάνδαλο ταλαιπώρησε την εταιρεία για χρόνια και μέχρι σήμερα κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τον ακριβή αριθμό των εκατομμυρίων αυτοκινήτων που αφορούσε ή πόσοι από τους ελαττωματικούς αερόσακους έχουν αντικατασταθεί.

Τα πρόστιμα και οι αγωγές οδήγησαν την Takata να καταθέσει αίτηση πτώχευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία και στη συνέχεια να εξαγοραστεί από την Key Safety Systems.

Τα «μαύρα ταμεία» της Daimler

Στις 24 Μαρτίου του 2010 το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του χρηματιστηρίου των ΗΠΑ αποκαλύπτουν ότι μεταξύ 1998 και 2008 η Daimler AG και οι θυγατρικές της εταιρείες προχώρησαν, μέσω λογαριασμών υπεράκτιων εταιρειών και με παραπλανητικές τιμολογήσεις, σε δωροδοκία ύψους δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε αξιωματούχους και κυβερνητικούς παράγοντες σε τουλάχιστον 22 χώρες, όπως η Κίνα, η Αίγυπτος, το Ιράκ, η Ρωσία, η Λετονία, η Σερβία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Ινδονησία, η Νιγηρία, η Τουρκία αλλά και η Ελλάδα. 

Τα χρήματα, σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές, είχαν ως στόχο να πείσουν τις κυβερνήσεις των ξένων κρατών να υπογράψουν συμφωνίες για αγορές οχημάτων αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Στη χώρα μας σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, οι δωροδοκίες -που δεν ερευνήθηκαν ποτέ σε βάθος- αφορούσαν μεταξύ άλλων την αγορά 6.500 στρατιωτικών τζιπ.

Η υπόθεση στην αντίπερα όχθη του ατλαντικού έκλεισε όταν κατόπιν συμφωνίας με το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Daimler συμφώνησε να καταβάλει πρόστιμο 185 εκατ. δολαρίων.

Διακόπτες ανάφλεξης

Στις αρχές του 2014 η General Motors πρόχώρησε σε μαζική ανάκληση μοντέλων ύστερα από 169 περιστατικά θανάτων που οφείλονται σε ελαττωματικούς διακόπτες ανάφλεξης σε αυτοκίνητά της. Ο διακόπτης μπορούσε να τεθεί εκτός λειτουργίας και να σβήσει ο κινητήρας κατά τη διάρκεια της οδήγησης και να τεθούν φυσικά εκτός λειτουργίας το τιμόνι, τα φρένα και οι αερόσακοι.

Η GM κινδύνευε με βαρύτατο πρόστιμο που άγγιζε τα 10 δισ. δολάρια αλλά τελικά έπειτα από διαβουλεύσεις και... ανώτατες κυβερνητικές παρεμβάσεις, το πρόστιμο στο αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης μειώθηκε στα 900 εκ. δολάρια.

Η… οικολόγος VW

Και φθάνουμε αισίως στο πιο πρόσφατο mega-σκάνδαλο. Η VW ήθελε να γίνει η πιο φιλική προς το περιβάλλον φίρμα στην αγορά των ΗΠΑ μέσω των ντίζελ κινητήρων της και δαπάνησε ουκ ολίγα χρήματα σε διαφημίσεις και καμπάνιες κάθε είδους για να πετύχει το σκοπό της. Και θα μπορούσε να έχει πετύχει στο μέγιστο βαθμό εάν δεν πιανόταν στη φάκα των αρχών να εξαπατά μέσω ενός παράνομου λογισμικού τις εκπομπές ρύπων στα ντίζελ μοντέλα της!

Ανεπίσημα, οι κακές γλώσσες κάνουν λόγο ότι περισσότερα από 11 εκ. οχήματα της γερμανικής φίρμας κυκλοφόρησαν ανά τον κόσμο με αυτό το παράνομο λογισμικό. Μέχρι και σήμερα και έπειτα από σχεδόν 15 δισ. δολάρια σε πρόστιμα, δικαστικές διαμάχες, αποζημιώσεις κ.ο.κ., η VW, προσπαθεί να αποβάλλει από πάνω της τη ρετσινιά, κυρίως στην αγορά των ΗΠΑ.