Η καθολική εφαρμογή του ISA (για το Intelligent Speed Assistance ή Έξυπνο Βοήθημα Ταχύτητας) σημαίνει ότι τα ραντάρ θα πέσουν σε αχρηστία τα προσεχή χρόνια; Πρόκειται για μια ισχυρή πιθανότητα που δεν θα οφείλεται ούτε στους εκτεταμένους βανδαλισμούς ούτε στην ασυνέπεια των κλιμακίων της Τροχαίας (στην Ελλάδα, τουλάχιστον) να ελέγχουν τακτικά τις σταθερές κάμερες ούτε στην ανάγκη για τα αντίστοιχα κλιμάκια με τα γνωστά μας «πιστόλια»… Πρόκειται για τμήμα Ευρωπαϊκών Κανονισμών που εγκρίθηκαν επίσημα την περασμένη Τετάρτη, 17 Νοεμβρίου.

Βάσει αυτού λοιπόν, προβλέπεται ότι όλα τα νέα μοντέλα που θα λανσάρονται από τον Ιούλιο του 2022 θα είναι εξοπλισμένα με σύστημα έξυπνης «προσαρμογής» ταχύτητας ή ISA, όπως ονομάζεται, το οποίο θα ελέγχει συνεχώς ότι το όχημα τηρεί το όριο ταχύτητας που επιβάλλει ο ΚΟΚ στον δρόμο που κινείται.

Σε περίπτωση υπέρβασης λοιπόν, θα τίθεται σε λειτουργία ένα συνδυασμένο σύστημα προειδοποίησης (οπτικό και ακουστικό), που θα επικουρείται από μια ενεργή συσκευή μείωσης ταχύτητας. Και που θα λειτουργεί «μειώνοντας την ισχύ και τη ροπή της μετάδοσης του οχήματος», για να χρησιμοποιήσουμε τους όρους που χρησιμοποιούνται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η άφιξη αυτού του υπέρ-περιοριστή ταχύτητας, για τον οποίο οι κατασκευαστές εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα σκεπτικοί, αποτελεί μέρος της ευρωπαϊκής φιλοδοξίας που είναι γνωστή ως «Vision zero», δηλαδή μηδενικοί θάνατοι στους δρόμους της Ευρώπης το 2050.

Για να επιτευχθεί αυτό, η ιδέα είναι να ξεκινήσουμε με τη μείωση στο ήμισυ του αριθμού των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών κατά την περίοδο 2021-2030. Εξ ου και η επικείμενη εμφάνιση του ISA, το οποίο η ΕΕ εκτιμά ότι θα μπορούσε να μειώσει τον αριθμό των ατυχημάτων κατά 30% και τον αριθμό των θανάτων κατά 20%.

Ωστόσο, η γενικευμένη καθιέρωση του ISA εγείρει μια σειρά από ερωτήματα, τα οποία χρειάζεται να απαντηθούν.

ISA: Το απόλυτο όπλο κατά της υπέρβασης του ορίου ταχύτητας; Ίσως δεν είμαστε πια πολύ μακριά!

Ας δούμε όμως πώς λειτουργεί αυτός ο υπέρ-περιοριστής ταχύτητας. Το ISA βασίζεται στην τεχνολογία του περιοριστή ταχύτητας που είναι ήδη ευρέως διαδεδομένος στα νέα μοντέλα. Για την πρόσκτηση του ορίου ταχύτητας στον δρόμο όπου κινείται το αυτοκίνητο, το σύστημα θα συνδυάζει μια κάμερα που θα διαβάζει τις πινακίδες και ένα ενσωματωμένο σύστημα χαρτών που θα επιτρέπει τον γεωεντοπισμό του.

«Το λογισμικό βασίζεται σε χαρτογραφικό περιεχόμενο και μεταφράζει αυτά τα δεδομένα σε πληροφορίες για τον ISA», εξηγεί ο Vincent Martinier, διευθυντής μάρκετινγκ της TomTom στη Γαλλία. Η ολλανδική εταιρεία έχει αναπτύξει για την περίσταση το λογισμικό «Virtual Horizon», το οποίο ως εκ τούτου θα ενσωματωθεί αυτόματα σε πολλά από τα νέα μοντέλα της αγοράς από το επόμενο έτος. Σημειώστε ότι και οι άλλες εταιρείες βρίσκονται επίσης στην έρευνα και εξέλιξη αντίστοιχων συστημάτων, όπως για παράδειγμα η HERE.

Για μοντέλα χωρίς σύστημα πλοήγησης, ο γεωεντοπισμός θα γίνεται με χρήση της κάρτας SIM και την εφαρμογή GPS του συστήματος κλήσεων έκτακτης ανάγκης eCall, υποχρεωτικός εξοπλισμός σε όλα τα νέα αυτοκίνητα από το 2018.

Κι αν αναρωτηθεί κάποιος, «πόσο αξιόπιστο θα είναι το ISA;», να σημειώσουμε ότι το σύστημα θεωρείται αξιόπιστο από τη στιγμή που σε ένα όχημα που καλύπτει απόσταση 400 έως 500 km στην πόλη, σε δρόμους της περιφέρειας και στην εθνική, εντοπίζει σωστά το 90% των ορίων ταχύτητας.

«Για να εγγυηθούμε ένα βέλτιστο επίπεδο απόδοσης, κινούμαστε προς μια συγχώνευση μεταξύ των καμερών και του συστήματος χαρτογράφησης», σχολιάζει ο Fabrice Herveleu, ειδικός στην ενεργητική ασφάλεια και στον αυτοματισμό οχημάτων στην UTAC. «Συστήματα που βασίζονται σε κάμερα, σε συνδεσιμότητα (κοινόχρηστη ή μη), σε ενσωματωμένη χαρτογράφηση ή σε οποιονδήποτε συνδυασμό τους είναι δυνατόν να εφαρμοστούν, εφόσον πληρούν το ελάχιστο επίπεδο απόδοσης που απαιτείται από τον κανονισμό».

Το ανεκτό περιθώριο σφάλματος προέρχεται ειδικότερα από τις αποκαλούμενες «σιωπηρές ταχύτητες», δηλαδή από αυτές τις διαδρομές όπου τα σήματα του ΚΟΚ δεν εμφανίζονται απαραίτητα αμέσως: Είσοδος στην πόλη, λωρίδα επιτάχυνσης για πρόσβαση στον αυτοκινητόδρομο, σηματοδότηση παρακείμενων δρόμων κ.λπ. Χωρίς να ξεχνάμε όριο ταχύτητας που μπορεί να επιβληθεί είτε με πινακίδα είτε με ανακοίνωση αν επιβαρυνθούν οι καιρικές ή οποιοσδήποτε άλλες συνθήκες επηρεάζουν δυσμενώς την ασφάλεια...

Αυτοί οι δρόμοι «σιωπηρής ταχύτητας» αντιπροσωπεύουν το 60% των περιορισμών που ισχύουν στην Ευρώπη. «Αλλά μπορούμε να πετύχουμε εύκολα αξιοπιστία 94% με μια και μόνο χαρτογράφηση, ακόμη και χωρίς την αρωγή της κάμερας», υποστηρίζει ο Vincent Martinier (TomTom). Η νομοθεσία προβλέπει την ενημέρωση των χαρτών κάθε 14 χρόνια που είναι η μέση διάρκεια ζωής των περισσότερων αυτοκινήτων.

Η ανάπτυξη του ISA δεν θα έχει την ίδια εφαρμογή κατά πώς γίνονται τα πρότυπα Euro στους ρύπους, αλλά θα πραγματοποιηθεί σε δύο στάδια. Τα νέα μοντέλα (αυτοκίνητα, φορτηγά και βαρέα φορτηγά) που θα λανσαριστούν εμπορικά από τον Ιούλιο του 2022 στην Ευρώπη θα είναι όλα στάνταρ εξοπλισμένα με αυτό το σύστημα.

Και από τον Ιούλιο του 2024, όλα τα οχήματα που θα βγαίνουν από τη γραμμή παραγωγής θα διαθέτουν ISA, ακόμη κι αν λανσαρίστηκαν πριν από τον Ιούλιο του 2022. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει πρόβλεψη για εκ των υστέρων τοποθέτηση σε μοντέλα που έχουν ήδη ταξινομηθεί.

Η ερώτηση που έρχεται στα χείλη όλων όμως είναι, «τι περιθώριο ελιγμών θα έχει ο οδηγός»; Εάν οι ειδοποιήσεις, οπτικές και ηχητικές δεν εισακουστούν ή για κάποιο λόγο δεν λειτουργήσουν, το ISA θα μπορεί να δώσει την εντολή για σταδιακή επιβράδυνση του αυτοκινήτου από τη στιγμή που θα κινείται με υπερβολική ταχύτητα, μειώνοντας τη διαθέσιμη ισχύ και «σκληραίνοντας» το πεντάλ του γκαζιού ή δονώντας το.

Δεν υπάρχει λόγος πανικού, ωστόσο. Ο οδηγός μπορεί πάντα να παρακάμψει το σύστημα εάν αυτό είναι απαραίτητο: Σε μια προσπέραση, για παράδειγμα. «Ο σκοπός του συστήματος ISA δεν είναι να υποκαταστήσει τον οδηγό, αλλά να του παρέχει πληροφορίες και να τον συμπληρώσει είτε κλιμακώνοντας τις προειδοποιήσεις είτε μειώνοντας την ταχύτητα. Ωστόσο, θα είναι πάντα δυνατό ο οδηγός να μην υπακούσει σε αυτές τις εντολές και να διατηρήσει τον απόλυτο έλεγχο», παρατηρεί ο Fabrice Herveleu της UTAC.

Επομένως, το ISA θα πρέπει να θεωρείται ως ένα μάλλον επεμβατικό βοήθημα οδήγησης παρά ως τεχνολογία αυτόνομης οδήγησης. Για τον σκοπό αυτό, μπορούμε λοιπόν να «εξαναγκάσουμε» το αυτοκίνητο σε επιτάχυνση ή απλώς να απενεργοποιήσουμε το σύστημα κάθε φορά που βάζουμε εμπρός το αυτοκίνητο, όπως συμβαίνει και με πολλά ακόμη βοηθήματα οδήγησης που υπάρχουν ήδη.

Παρεμπιπτόντως, να θυμίσουμε ότι δύο μήνες νωρίτερα από το πρώτο στάδιο εφαρμογής του ISA, αρχής γενομένης λοιπόν από τον Μάρτιο του 2022, τα αυτοκίνητα θα εξοπλίζονται επίσης με «μαύρο κουτί». Συσκευή που θα αποθηκεύει δεδομένα (ταχύτητα, φρενάρισμα, θέση πάνω στον δρόμο, χρήση ζώνης ασφαλείας…) για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση ατυχήματος. 

Οι πληροφορίες θα είναι σαφώς ανώνυμες και θα έχουν πρόσβαση σε αυτές μόνο οι δημόσιες αρχές για στατιστικούς λόγους. Αλλά μπορεί κάποιος να φανταστεί τον «θησαυρό» που θα μπορούσε να αποτελέσει για τις ασφαλιστικές εταιρείες η πρόσβαση σε τέτοια δεδομένα. Η απενεργοποίηση του ISA από τον οδηγό θα μπορούσε να είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας στα ασφάλιστρα του αυτοκινήτου, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση...

Η γενικευμένη εφαρμογή του ISA πιθανότατα θα συνοδεύεται από νέα μείωση των ορίων ταχύτητας, με στόχο την περαιτέρω μείωση των τροχαίων συμβάντων. Από την άλλη, η επεμβατική φύση αυτού του συστήματος ακούγεται (και είναι) ενοχλητική. Ισοδυναμεί κατά κάποιο τρόπο με το να έχεις δίπλα σου έναν τροχονόμο ή έναν δάσκαλο οδήγησης σε κάθε δευτερόλεπτο κάθε διαδρομής.

Από την άλλη το «Vision zero» δεν είναι κάτι που θα μπορέσει να υπάρξει χωρίς κεντρικό σύστημα διαχείρισης της οδικής κυκλοφορίας. Ένα σύστημα που θα διαχειρίζεται αυτόνομα οχήματα, ρυθμίζοντας τα πράγματα βασιζόμενο στην επικοινωνία των αυτοκινήτων μεταξύ τους και με τις υποδομές… Κάτι ανάλογο με αυτό που ρυθμίζει την εναέρια κυκλοφορία, έχοντας γνώση πού βρίσκεται και πώς κινείται κάθε αεροπλάνο που πετάει, καθορίζοντάς του επακριβώς τι θα κάνει στη συνέχεια ή επιτρέποντάς του τη αιτήσει του.