Για κάποια σκόρπια στιγμιότυπα μιλάω, μέρα μεσημέρι με τον κόσμο να περνά απ’ έξω γεμάτος περιέργεια και προσεκτικά καμουφλαρισμένη συμπαράσταση, με τους τεράστιους γιακάδες και τα θεόστενα παντελόνια καμπάνες, με το τρόλεϊ να κουβαλάει επάνω του εκείνο το σύνθημα που στοιχειώνει τον τόπο μας: Ψωμί, παιδεία, ελευθερία.

Περίεργο δεν είναι που επανέρχεται σαν κίτρινος πυρετός; Εκεί που νομίζεις πως τα έχεις τακτοποιήσει, εκεί που σχεδόν το πίστεψες πως η κοινωνία που ζεις έχει προ πολλού κατοχυρώσει το αίτημα, εκείνο επανέρχεται επιτακτικό, επικαιροποιείται σαν μνημόνιο και ζητά επίμονα δικαίωση.

Μου αρέσει το χιούμορ της Ιστορίας. Ο σαρκασμός της. Η πλάκα που σπάει με τις βεβαιότητες της κοινωνίας φτάνει στο όριο της διαστροφής. Βάζει όμως και τα πράγματα τη θέση τους. Τιμωρεί την ύβρη.

Ξέρετε, η μεγαλύτερη ύβρις είναι να αποκοιμιέσαι, να αφήνεσαι να σε παραμυθιάσουν έστω, να πιστεύεις στη γραμμικότητα των γεγονότων. Δεν υπάρχει κατοχυρωμένο δικαίωμα. Όλα είναι κατακτημένα και όλα υπό αίρεση. Αν αφεθείς, σ’ αφήνουν. Κοίτα να δεις, έλεγα από μέσα μου. Το πρώτο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας τότε ήταν το ψωμί. Οι βασικές ανάγκες βιοπορισμού. Απ’ αυτό ξεκινούσαν. Το ψωμί.

Αργότερα έπεσε εν αφθονία σαν το μάννα εξ ουρανού, από κάποιον αγαθό Θεό, ο οποίος δεν θα ζητούσε τίποτε σε αντάλλαγμα. Ζήτησε, όμως. Κυρίως ζήτησε να μάθει πόση αξία δώσαμε στο ψωμί, πόσο το τιμήσαμε με τη δουλειά μας, πόσο και πόσοι ιδρώσαμε γι’ αυτό, με πόση δικαιοσύνη το μοιράσαμε.

Ύστερα ήρθε η σειρά της Παιδείας. Ξέρετε πόσο άρρηκτα συνδεμένη είναι με τον άρτο; Όπως η κότα με το αυγό. Κυρίως για τούτο: Μόνο με την Παιδεία μπορείς να τιμήσεις το Ψωμί. Μόνο με την Παιδεία δεν θα το ευτελίσεις, δεν θα το στερήσεις από το διπλανό σου, θα το κάνεις γλυκό, θα ανασαίνεις τη μυρωδιά του.

Η Παιδεία, αυτή που εμείς αποστερηθήκαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια, δεν είναι ασφαλώς ένα συμπίλημα γνώσεων, αλλά το εργαλείο για να τις χρησιμοποιήσεις προκειμένου να ανυψωθείς και να ανυψώσεις. Μορφώνεσαι για να ζήσεις, αλλά και για να διεκδικήσεις, να στέρξεις το διπλανό, να ξεχωρίσεις την ήρα από το στάρι (νάτο πάλι το ψωμί..) να παραμείνεις άνθρωπος και ενεργός πολίτης.

Μόνο έτσι λοιπόν θα εκτιμήσεις την αξία της Ελευθερίας. Αυτή κι αν είναι παρεξηγημένη έννοια. Την έννοιά της την ορίζουμε κατά το δοκούν, το όριό της το συγχέουμε, την ουσία της τη νερώνουμε. Δεν είμαστε ελεύθεροι, το νιώθω.

Όχι όμως μόνο για τους λόγους που νομίζετε. Όχι μόνο επειδή η χρεοκρατία είναι το νέο σύστημα, όχι μόνο επειδή η ανεργία μας τσακίζει, όχι μόνο επειδή το ίδιο το μονεταριστικό σύστημα μας ελέγχει. Κυρίως, κατά τη γνώμη μου, επειδή δεν έχουμε το αξιακό σύστημα που να μας ημερεύει. Γινόμαστε άγρια θεριά, στρεφόμαστε στα τυφλά εναντίον όλων, υποτασσόμαστε με τη θέλησή μας σε ιδεολογικά σχήματα απάνθρωπα, επειδή δεν έχουμε κατακτήσει τη γαλήνη της ελεύθερης σκέψης.

Η ελευθερία είναι πρωτίστως εσωτερική υπόθεση. Όσοι την έχουν εμπεδώσει  έχουν στ’ αλήθεια θυσιαστεί για την ελευθερία του συνόλου όταν έπρεπε. Οι υπόλοιποι απλώς ακολουθούν, καρπώνονται και ξεχνάνε. Μέχρι να έρθει πάλι η φωτιά και να αναδείξει το μέταλλο του καθενός.

Το νιώθω πως ζούμε σ’ έναν πρακτικά ανελεύθερο κόσμο. Στον ίδιο κόσμο που δεκάδες εκατομμύρια ζουν χωρίς Ψωμί και Παιδεία. Διότι αν τα κατακτούσαν θα ήταν αναπόφευκτο να σκεφτούν πως υπάρχει και κάτι άλλο...

Υ.Γ Αφιερωμένο στα πρωτάκια. Μακάρι να συναντήσουν στη μαθητική ζωή τους Δάσκαλους που θα τα κάνουν την πρώτη γενιά, μετά από δεκαετίες, που θα μάθει πώς να ερμηνεύει σωστά ένα «αρχαίο» σύνθημα...