Αν και η σημερινή εικόνα της Lancia, κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική για την επιβίωση της φίρμας είναι, δεν συνέβαινε το ίδιο και στα μεταπολεμικά χρόνια της πορείας της.

Τα πρώτα αυτοκίνητα της εταιρίας ήταν από αξιόλογα έως πρωτοποριακά για την εποχή και το όνομα Lancia είχε παρουσία σε κάθε μορφή τετράτροχου μέσου, με αυτοκίνητα πολιτικά, αγωνιστικά, οχήματα αγροτικά και φορτηγά.

Ο ιδρυτής της Lancia, Vincenzo Lancia, έφυγε από τη ζωή νωρίς, αλλά η σύζυγος του και ο γιος του συνέχισαν τις δραστηριότητες της εταιρείας, που με τη συνδρομή του κορυφαίου μηχανικού Vittorio Jano, δημιούργησαν εξαιρετικά αυτοκίνητα με μεγάλη απήχηση στο αγοραστικό, αλλά και αγωνιστικό κοινό.

Το πιο στενό V του κόσμου
Η Lancia Appia παρουσιάστηκε το 1953 ως αντικαταστάτρια της Ardea, που είχε ήδη πολλά χρόνια στην πλάτη της, και αμέσως αποτέλεσε τον απευθείας αντίπαλο του επίσης νεολανσαρισμένου και «λαϊκού» Fiat 1100 (Μίλε Τσέντο), παρόλο που στοίχιζε 30% ακριβότερα.

Όπως και η προκάτοχός της, η Appia ήταν μία ακόμα εξέλιξη πάνω στην Lancia Lambda του 1922, με κύριο χαρακτηριστικό την πρωτοποριακή ανάρτηση, προπάτορα της ανεξάρτητης ανάρτησης, αλλά και τον κινητήρα V4 των 1.089 κυβικών με ιδιαίτερα χαμηλή γωνία, 10 μόλις μοιρών, και κατ’ επέκταση περιορισμένο όγκο.

Λόγω αύξησης του βάρους της Appia, σε σχέση με την Ardea, ο κινητήρας αυτός με τους ημισφαιρικούς θαλάμους καύσης αυξήθηκε σε χωρητικότητα από τα 903 στα 1.089 cc. Η τροφοδοσία γινόταν από ένα μονό καρμπιρατέρ και την αναπνοή του μοτέρ συμπλήρωναν οι επικεφαλής βαλβίδες που κινούνταν από δύο πλαϊνούς εκκεντροφόρους.

Το κιβώτιο είχε τέσσερεις ταχύτητες με το μοχλό ταχυτήτων προσαρμοσμένο στην κολόνα του τιμονιού. Τα φρένα ήταν ταμπούρα σε όλους τους τροχούς και καθ’ όλη τη ζωή του μοντέλου. Η διάταξη κινητήρα/μετάδοσης ήταν η κλασική της εποχής, με μοτέρ εμπρός και την κίνηση πίσω, με την Appia να πατά σε λάστιχα πρώτης τοποθέτησης Pirelli Cinturato 155 HR σε 15αρες, ατσάλινες ζάντες, που στην τρίτη γενιά της έγιναν 14αρες.

Το εσωτερικό της Appia είχε λιτή αλλά προσεγμένη αισθητική, χωρούσε τέσσερα άτομα σε δύο καθίσματα-καναπέδες ( μόνο στα αυτοκίνητα της πρώτης γενιάς υπήρχαν δύο ξεχωριστά καθίσματα για οδηγό/συνοδηγό), ενώ παράλληλα υπήρχε ένας σχετικά περιορισμένος χώρος πίσω για τις αποσκευές. Το μεγάλο τιμόνι δέσποζε εμπρός από τον οδηγό και σχεδόν κάλυπτε το σπαρτιάτικο πίνακα οργάνων.

Τρεις γενιές
Η παραγωγή της διήρκησε μέχρι το 1963, όταν και αντικαταστάθηκε από την Fulvia. Η πρώτη γενιά με κωδικό 801 κατασκευάστηκε στο διάστημα 1953-1955, σε αποκλειστικά 4πορτη έκδοση σεντάν και με παρόμοια αισθητική της μεγαλύτερης και πολύ πιο ακριβής Aurelia. Ο κινητήρας σε αυτή την πρώτη γενιά απέδιδε 38 PS στις 4.800 rpm και μέγιστη ροπή 7,2 kgm στις 3.000 rpm.

Ακολούθησε η δεύτερη γενιά, με κωδικό 809, στο διάστημα 1956-1959, με το αυτοκίνητο να έχει μεγαλύτερο μεταξόνιο (2,5m αντί 2,48 m), αλλά και ισχυρότερο κινητήρα με 44 ίππους και 7,8 kgm, κάνοντας πιο άνετες τις μετακινήσεις.

H τρίτη και τελευταία γενιά, με περίοδο κατασκευής από το 1959 έως το 1963 είχε τον κωδικό 812, ακόμα πιο ενισχυμένο κινητήρα με 48 PS και 7,8 kgm. Σε αυτή τη γενιά της Appia αλλάζει και η μάσκα από τις κάθετες γρίλιες σε οριζόντιες, σχήμα που με μικρές μετατροπές, διατηρείται μέχρι τις ημέρες μας.

Σε όλες τις γενιές της, οι πόρτες την Appia άνοιγαν αντικριστά, γνωστές με την επωνυμία opera, κάνοντας πολύ εύκολη την είσοδο και έξοδο από το αυτοκίνητο, μετριάζοντας όμως την ακαμψία του αμαξώματος, λόγω έλλειψης κεντρικής κολόνας. Κάτι που όμως δεν δημιούργησε ποτέ πρόβλημα καθώς, λόγω της χαμηλής ιπποδύναμης του κινητήρα, τα φορτία που δεχόταν το αμάξωμα ήταν μικρά.

Αν και η Appia σύντομα απέκτησε τη φήμη του αξιόπιστου και οικονομικού στη χρήση αυτοκινήτου, η υψηλή τιμή της δεν επέτρεψε στη Lancia να πετύχει τις πωλήσεις που προσδοκούσε. Έτσι σε μια εποχή που τα μοντέλα άλλαζαν γρήγορα, το συγκεκριμένο παρέμεινε στην αγορά για μια δεκαετία, με συνολικές πωλήσεις μόλις 107.024 μονάδων.

Ήταν όλοι τους παρόντες
Όπως ήταν η τάση εκείνης της εποχής, οι κατασκευαστές έδιναν την άδεια σε συγκεκριμένους καροσερίστες να σχεδιάζουν και να κατασκευάζουν ειδικές εκδόσεις των αυτοκινήτων τους. Έτσι, δίπλα στις μπερλίνες Appia, η Lancia κατασκεύασε και ένα αριθμό αυτοκινήτων χωρίς καβούκι που προοριζόταν για να τοποθετήσουν αμάξωμα ανεξάρτητοι καροσερίστες, κυρίως σε φόρμα κουπέ και σπάιντερ.

Allemano, Como, Ghia, Pinin Farina (Pininfarina από το 1961), Vignale, Viotti και Zagato δημιούργησαν κομψά «εξατομικευμένα» αμαξώματα. Αυτοκίνητα σφόδρα επιθυμητά ως κοινωνικά αξεσουάρ, αλλά και ως σπορ κατασκευές, που παραμένουν ακόμα και σήμερα υψηλού ενδιαφέροντος στην σκηνή του κλασικού αυτοκινήτου.

Με την έναρξη παραγωγής της δεύτερης γενιάς, το 1956, ένα διαφοροποιημένο σασί ήταν διαθέσιμο για επιλεγμένους καροσερίστες. Αρχικά επελέγη ο Pininfarina για την παραγωγή μιας κουπέ Appia και ο Alfredo Vignale για μια 2+2 Lusso και μία κάμπριο.

Η Carozzeria Zagato ξεκίνησε την παραγωγή αμαξωμάτων για την Appia που βασίζονταν σε σασί που είχαν ήδη εξασφαλίσει άλλοι καροσερίστες. Έτσι παρουσίασε την Appia GTZ το 1957  και την GT στις αρχές του 1958. Ο Zagato τελικά έγινε επίσημος προμηθευτής της Lancia στα τέλη του 1958 και επί τη ευκαιρία της παρουσίασης της Appia GTE -Grand Turismo Esportazione και του τελικού μοντέλου Sport.

Η ισχύς για τα παραπάνω μοντέλα έφτασε μέχρι και τους 60 PS που αποδείχτηκαν ικανοί, επικουρούμενοι και από το ελαφρύ και αεροδυναμικό αμάξωμα του Zagato, να δίνουν στην Appia τελική 160 km/h.

Ο Zagato μετασκεύασε συνολικά 550 Appia όλων των τύπων. Υπήρχαν ήδη 39 GTZ και GT πριν ονομαστεί επίσημος καροσερίστας της Lancia. Τα πρώτα αυτά αυτοκίνητα διέφεραν πολύ σε στιλ το ένα από το άλλο. Ορισμένα είχαν εξογκωμένες διπλές καλύπτρες στην οροφή, άλλα είχαν καλυμμένα εμπρός φώτα και άλλα ανοιχτά στην κατάλληλη εσοχή της μάσκας. Όσοι πελάτες ζητούσαν από τους καροσερίστες ένα διαφορετικό αμάξωμα, έβαζαν το χέρι βαθιά στην τσέπη, αλλά το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό

Ελληνικό από τα γεννοφάσκια του
Ένα από τα πιο σπάνια μοντέλα του Zagato, ήταν το αριστεροτίμονο κουπέ GTE, χαρακτηριστικό δείγμα αυτού καροσερίστα για εκείνη την περίοδο.

Ο οδηγός και ο συνοδηγός κάθονταν πολύ χαμηλά, σε ένα σχεδόν αγωνιστικό περιβάλλον, με σπορ ξύλινο τιμόνι, πλήρη πίνακα οργάνων και λεβιέ ταχυτήτων στο δάπεδο. Λόγω του χαμηλού ύψους της GTE, τόσο η είσοδος όσο και η έξοδος απαιτούσαν καλή φυσική κατάσταση από τους επιβαίνοντες.

Στον αγωνιστικό τομέα, σπάνιες ήταν οι εμφανίσεις των Appia Zagato, με σημαντικότερη τη συμμετοχή στις 12 Ώρες του Sebring και στο Mille Miglia.

Στο Ελληνικό Μουσείο Αυτοκινήτου, μπορείτε να θαυμάσετε μια Zagato του 1962, που αφορά αποκατάσταση αυτοκινήτου με πρώτη εισαγωγή στην Ελλάδα. Βλέπετε, παρόλο που το αυτοκίνητο ήταν ιδιαίτερα ακριβό στην Ιταλία, η χαμηλή φορολόγηση λόγω του μικρού κινητήρα, επέτρεψε την εισαγωγή 12 τέτοιων αυτοκινήτων στη χώρα μας.

Η Lancia Appia GTE Stradale με μια ματιά
Kωδικός πλαισίου 812.05
Περίοδος παραγωγής 1961-1962
Παραγωγή 200 (σπορ κουπέ τρίτης γενιάς)
Αμάξωμα Μπερλίνα 2+2
ΠΛΑΙΣΙΟ
Τύπος Ατσάλινο, αυτοφερόμενο
Ανάρτηση εμπρός Ανεξάρτητη, ελικοειδή ελατήρια
Ανάρτηση πίσω Άκαμπτος άξονας με διαμήκη φύλλα σούστας
Αμορτισέρ Υδραυλικά, τηλεσκοπικά, από πρεσαριστό ατσάλι
ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ
Τύπος 814.00
Τοποθέτηση Εμπρός, κατά το διάμηκες
Κύλινδροι 4 σε V 10^ο
Διάμετρος x διαδρομή 68x75 mm
Χωρητικότητα 1.089 cc
Σχέση συμπίεσης 8,0:1
Χρονισμός δύο βαλβίδες στον κύλινδρο, δύο πλαϊνοί εκκεντροφόροι
Τροφοδοσία Καρμπιρατέρ Weber 36 DCLD3 ή Solex 32 PBIC  
Ανάφλεξη Ένα μπουζί ανά κύλινδρο, πολλαπλασιαστής
Λίπανση Αντλία λαδιού, χωρητικότητα κυκλώματος 2,5 lt
Ψύξη Υγρόψυκτο, κεντρόφυγη αντλία, χωρητικότητα κυκλώματος 6 lt
Ηλεκτρικό σύστημα 12V, δυναμό, μπαταρία 40 Αh
Ισχύς 53 PS @ 4.800 rpm
Ροπή 8,9 kgm @ 3.500 rpm
ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Κίνηση Πίσω
Κιβώτιο Χειροκίνητο, 4 ταχύτητες+όπισθεν, όλες συγχρονισμένες.
Συμπλέκτης Ξηρός μονόδισκος, υδραυλικός
ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ- ΦΡΕΝΑ
Φρένα Υδραυλικά ταμπούρα
Τιμόνι Ατέρμονας κοχλίας
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ-ΒΑΡΗ
Διαστάσεις 4.190x1.420x1.240 mm
Μεταξόνιο  2.510 mm
Μετατρόχιο εμπρός/πίσω 1.178/1.182 mm
Βάρος 840 kg
Λάστιχα εμπρός/πίσω 155x15, Pirelli Cinturato
Ζάντες Πρεσαριστό ατσάλι
ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ
Τελική ταχύτητα 150 km/h
Κατανάλωση 8,0 lt/100 km