Το να πιστεύουμε πως τα ηλεκτρικά οχήματα είναι απολύτως καθαρά και φιλικά προς το περιβάλλον, αποτελεί μία πλάνη. Και επιτρέψτε μας να εξηγήσουμε τι εννοούμε, καθώς δεν θα πρέπει να παρεξηγηθούμε σε αυτό. Προφανώς η τεχνολογία και η χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων εξασφαλίζει μία σειρά από πλεονεκτήματα, έναντι των συμβατικών αυτοκινήτων. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως τα πάντα είναι ρόδινα στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. 

Στη φυσική, για να παραχθεί έργο, χρειάζεται κάποιος να δαπανήσει ενέργεια. Μέχρι στιγμής βασιζόμασταν στη χημική αντίδραση των υγρών καυσίμων για να μετακινούμαστε, ενώ πλέον αρχίζουμε να συνηθίζουμε τη νέα πραγματικότητα, όπου αρκεί να βάλουμε το αυτοκίνητό μας σε μία πρίζα να φορτίσει. Και παρότι αυτό δεν διαθέτει εξάτμιση για να εκπέμπει καυσαέρια, δεν ισχύει το ίδιο και για τον τρόπο που παράγεται αυτή η ενέργεια. 

Ένας πρώτος, λοιπόν, προβληματισμός έχει να κάνει με το δίκτυο παραγωγής της ενέργειας που καταναλώνουμε. Ανάλογα με το εάν αυτή προέρχεται από ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), καύση λιγνίτη, φυσικό αέριο ή κάποιο πυρηνικό εργοστάσιο, επιβαρύνει αντίστοιχα και το περιβάλλον. Και αυτή ακριβώς η επιβάρυνση, μεταβάλλεται από χώρα σε χώρα.

Βασιζόμενοι στα επίσημα στοιχεία που δίνει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος, θα εξετάσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που αποτελούν και το βασικό αέριο του φαινομένου του θερμοκηπίου. Εδώ κάπου θα πρέπει να εισάγουμε την έννοια του «Greenhouse gas emission intensity of electricity generation», ουσιαστικά της έντασης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ή, πιο απλά, πόσα γραμμάρια CO₂ προκύπτουν για κάθε kWh που παράγεται. 

Για την περασμένη χρονιά δεν υπάρχει ενημέρωση, είμαστε όμως σε θέση να γνωρίζουμε τι ισχύει για κάθε προηγούμενο έτος, μέχρι και το 2019. Όπως προκύπτει από το σχετικό διάγραμμα, η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση από το τέλος, στην Ευρώπη, με εκπομπές 598 g CO₂ για κάθε παραγόμενη kWh. Η εικόνα αυτή ήταν ακόμα χειρότερη το 2018, με 662 g CO₂e/kWh. 

Όσο περνάνε τα χρόνια αναμένεται μία γενικότερα πτωτική τάση, χάρη στην αξιοποίηση ΑΠΕ και φυσικού αερίου. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε πως πρόσφατα, στις 09/05/2021, σημειώθηκε ένα νέο ρεκόρ ΑΠΕ. Εκείνη την ημέρα καταφέραμε να καλύψουμε το 63% της συνολικής ζήτησης (65,9 GWh/ 104,1 GWh) από καθαρές πηγές ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, από την ενέργεια που καταναλώσαμε το 43% προήλθε από ανεμογεννήτριες, το 17% από τον ήλιο και ένα 3% από λοιπές ΑΠΕ.

Για να επιστρέψουμε τώρα στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ένα μέσο ηλεκτρικό όχημα καταναλώνει σε ρεαλιστικές συνθήκες γύρω στα 18 kW/ 100 km. Με μία απλή μέθοδο των τριών και με αναγωγή των kWh/ km σε CO₂, μπορούμε εύκολα να υπολογίσουμε, κατά μέσο όρο, πόσο επιβαρύνει το περιβάλλον η ενέργεια που καταναλώνει. Εδώ όμως θα πρέπει να συνυπολογίσουμε κάτι ακόμη. Τις απώλειες από τη μεταφορά του ρεύματος και αυτές από την ίδια τη διαδικασία της φόρτισης. 

Για να φτάσει η ηλεκτρική ενέργεια στο σπίτι μας, θα πρέπει αρχικά να ταξιδέψει από το σημείο παραγωγής της. Και ενώ αυτό γίνεται συνήθως σε μεγάλες αποστάσεις μέσω δικτύων υψηλής και υπερυψηλής τάσης (που κατά κανόνα εξασφαλίζουν μειωμένες απώλειες), στα τελευταία χιλιόμετρα χρησιμοποιούμε δίκτυα χαμηλής τάσης. Έτσι, μία καλή εκτίμηση είναι πως από το σύνολο της παραγόμενης ενέργειας, ένα 8-15% χάνεται στη διαδρομή.

Ένα δεύτερο, αντίστοιχο ποσοστό, από 12 έως 15%, θα χαθεί επίσης στη φόρτιση. Σε αντίθεση με ένα συμβατικό μοντέλο, όπου όταν του βάζεις 10 λίτρα βενζίνη, αυτό όντως παίρνει δέκα λίτρα βενζίνη, ο συσσωρευτής ενός ηλεκτρικού οχήματος ακολουθεί μία πιο σύνθετη διαδικασία. Εδώ παίζουν ρόλο μία σειρά από παράγοντες, όπως ο ρυθμός φόρτισης και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Υπολογίστε λοιπόν πως ένα ποσοστό ενέργειας χάνεται κατά τη μεταφορά, μετατρέπεται σε θερμότητα, ενώ κάποια ακόμα ενέργεια θα απαιτηθεί για να διατηρήσει το συσσωρευτή στη σωστή θερμοκρασία, κατά τη φόρτιση. 

Συνοψίζοντας, θα επαναλάβουμε για μία ακόμα φορά πως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι όντως πιο καθαρά για το περιβάλλον, κοιτώντας τη μεγάλη εικόνα ολόκληρου του πλανήτη. Αυτό θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλους. Αντίστοιχα όμως θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε πως το αποτύπωμά τους σε CO₂ δεν είναι το ίδιο παντού. Μην περιμένετε να ρυπάνετε το ίδιο στη Σουηδία των μόλις 8 g CO₂e/kWh με την Ελλάδα ή πόσο μάλλον σε χώρες λιγότερο αναπτυγμένες, όπου μετρούν τη ρύπανση σε κιλά CO₂ και όχι γραμμάρια.