Η αρχική κατασκευή της Monza, ξεκίνησε το Μάιο του 1922 και ολοκληρώθηκε μόλις δύο μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1922, με τη συνδρομή 3.500 εργατών. Τα εγκαίνιά της έγιναν από τον Ιταλό δικτάτορα Benito Mussolini.

Αρωγός στην προσπάθεια της κατασκευής της πίστας στάθηκε η Milan Automobile Club (Λέσχη Αυτοκινήτου του Μιλάνου), η οποία και δημιούργησε την Societa Incremento Automobilismo e Sport (Εταιρεία Υποστήριξης Μηχανοκίνητου Αθλητισμού & Αθλητισμού), η οποία στο εξής θα ήταν υπεύθυνη για τη λειτουργία της.

Η αρχική της χάραξη, είχε συνολικό μήκος 10 km και αποτελούνταν από μία ασφάλτινη διαδρομή μήκους 5,5 km καθώς και από ένα τσιμεντένιο κομμάτι, μήκους 4,5 km. Ο πρώτος αγώνας διεξήχθη τον Σεπτέμβριο του 1922 και νικητής ήταν ο Pietro Bordino με Fiat.

Μια εβδομάδα αργότερα διεξήχθη το πρώτο ιταλικό GP με τον Bordino να είναι εκ νέου ο νικητής. Ωστόσο, χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να φιλοξενηθεί αγώνας του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος της Formula 1 και αυτό έγινε στις  3 Σεπτεμβρίου 1950 με νικητή τον Giuseppe Farina με Alfa Romeo 158.

Είναι φυσικό, σε όλα αυτά τα χρόνια να έχουν υπάρξει πολλά γεγονότα που έχουν σημαδέψει τη ιστορία της πίστας. Το 1928 για παράδειγμα ο Emilio Materassi σκοτώθηκε σε ένα δυστύχημα, στο οποίο βρήκαν το θάνατο και 27 θεατές.

Πέντε χρόνια μετά, το 1933, μέσα σε ένα αγωνιστικό Σαββατοκύριακο έχασαν τη ζωή τους οι Giuseppe Campari, Baconin Borzacchini και Stanislas Czaykowski. Μια από τις πιο διάσημες στροφές της πίστας, η Ascari, πήρε το όνομά της διότι σε αυτήν το 1955 βρήκε τραγικό θάνατο ο Alberto Ascari δοκιμάζοντας μια Ferrari.

Επιπροσθέτως, το 1961 τραγικό θάνατο βρήκε ο von Trips μαζί με 14 θεατές. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1966, ο Ludovico Scarfiotti σκόρπισε ενθουσιασμό στους tifosi, οι οποίοι τον σήκωσαν στα χέρια. Έμελλε να είναι ο τελευταίος Ιταλός νικητής στη Monza.

Η αρχή της δεκαετίας του 1970 χαρακτηρίστηκε από τον θάνατο του Johen Rindt, που έχασε τον έλεγχο της Lotus του στην ξακουστή Parabolica. Κέρδισε ωστόσο το πρωτάθλημα μετά θάνατον.

Ένα χρόνο αργότερα, γίναμε μάρτυρες ενός από τους πιο εντυπωσιακούς τερματισμούς στην ιστορία της Formula 1, με τους πρώτους πέντε οδηγούς να τερματίζουν σε απόσταση μικρότερη του ενός δευτερολέπτου, χαρίζοντάς μας ένα ανεπανάληπτο φωτογραφικό ενσταντανέ.

Το 1976, κατά τη διάρκεια του ιταλικού GP, ο κόσμος του μηχανοκίνητου αθλητισμού έμεινε άφωνος, βλέποντας τον σπουδαίο Niki Lauda, τον μεγαλύτερο σταρ εκείνης της εποχής, να επιστρέφει στην ενεργό δράση, έξι εβδομάδες μετά τον φρικιαστικό τραυματισμό του στο Nürburgring.

Η δεκαετία του 1970 ολοκληρώθηκε όπως ακριβώς ξεκίνησε, με το θάνατο του Σουηδού πιλότου Ronnie Peterson, στις 10 Σεπτεμβρίου του 1978. Η εικόνα των James Hunt, Clay Regazzoni και Patrick Depailler να προσπαθούν να απεγκλωβίσουν τον Peterson από το φλεγόμενο μονοθέσιό του είναι πραγματικά συγκλονιστική.

Αυτός ήταν ο τελευταίο θάνατος πιλότου στη Monza. Στα αμιγώς αγωνιστικά, στον αγώνα του 1978, την καρό σημαία πρώτος είδε ο Lauda με την Brabham. Αυτή ήταν η τελευταία νίκη της Alfa Romeo ως κατασκευαστής κινητήρων F1 μέχρι και σήμερα.

Κι αν το 1980 το ιταλικό GP διεξήχθη στην Imola, λόγω εργασιών στη Monza, ο αγώνας επέστρεψε στο ναό της ταχύτητας το 1981 και έκτοτε δεν ξαναέφυγε ποτέ. Νικητής στον αγώνα του 1981 ήταν ο ανερχόμενος τότε Alain Prost με τη Renault, επίτευγμα που επανέλαβε με τη McLaren τέσσερα χρόνια αργότερα.

Το 1988, η Ferrari πήρε μια ανέλπιστη νίκη, σκορπίζοντας ενθουσιασμό στους παθιασμένους tifosi, οι οποίοι μέχρι και σήμερα δημιουργούν μοναδική ατμόσφαιρα για τα δεδομένα της Formula 1. Θα έλεγε κανείς πως η ατμόσφαιρα παραπέμπει στο γειτονικό Giuseppe Meaza ή San Siro αν προτιμάτε, ελέω κόκκινου χρώματος.

Στα καθ΄ ημάς, ενώ η αιώνια αντίπαλος McLaren σάρωνε τα πάντα στο πέρασμά της εκείνη τη χρονιά, είδε τους δύο οδηγούς της Alain Prost και Ayrton Senna να εγκαταλείπουν τον αγώνα για διαφορετικούς λόγους. Ο μεν Prost λόγω μηχανολογικού προβλήματος στον κινητήρα, ο δε Senna λόγω οδηγικού λάθους, δύο γύρους πριν το πέσιμο της καρό σημαίας.

Κάπως έτσι, o Αυστριακός Gerhard Berger με Ferrari πήρε τη νίκη, ακολουθούμενος από τον Alboreto ολοκληρώνοντας ένα ονειρικό 1-2 στον εντός έδρας αγώνα της Scuderia. Αυτό ήταν ιδιαίτερα αξιομνημόνευτο, επειδή ο Enzo Ferrari είχε φύγει από τη ζωή ένα μήνα πριν από από τον αγώνα.

Το 1996 ο Michael Schumacher κέρδισε για τη Ferrari, στην παρθενική του χρονιά εντός της Scuderia. Τέσσερα χρόνια αργότερα η δεκαετία ξεκίνησε με καρέ νικών της ιταλικής ομάδας (2000, 2002, 2003, 2004). Το 2006, ίσως ο κορυφαίος πιλότος όλων τον εποχών που βρέθηκε στα κόκπιτ των μονοθεσίων, ο Michael Schumacher, πανηγύρισε την 70η νίκη του με τη Ferrari.

Δεν ήταν όμως ίδια με τις υπόλοιπες 69 που είχαν προηγηθεί. Ο Γερμανός πάλευε με τον επίσης σπουδαίο και αειθαλή Fernando Alonso για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, όπως είχε συμβεί και τη σεζόν 2005. Ο Ισπανός, μπαίνοντας στον αγώνα της Ιταλίας προπορευόταν στη βαθμολογία. Η εγκατάλειψή του όμως, σε συνδυασμό με τη νίκη του Schumi έβαλαν φωτιά όχι μόνο στις κερκίδες, αλλά και στη μάχη του πρωταθλήματος.

Το πέσιμο της καρό σημαίας όμως επιφύλασσε μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές στην ιστορία του σπορ. Ο Schumacher θέλησε να ανακοινώσει τους μηχανικούς του, πριν το πράξει ενώπιον του τύπου πως αυτή ήταν η τελευταία του χρονιά στη Formula 1.

Ο αγώνας του 2006 γράφτηκε για πάντα στα κιτάπια της ιστορίας. Ήταν η τελευταία νίκη του Γερμανού στο ναό της ταχύτητας, μπροστά στο κοινό που τον λάτρεψε σαν θεό. Μπορεί το 6ο πρωτάθλημα με την ομάδα της καρδιάς του και 8ο συνολικά να μην ήρθε ποτέ, όμως ο Schumacher μέτρησε πέντε πρωταθλήματα (από τα επτά του συνολικά) και 72 νίκες με την αγαπημένη του Scuderia.

To 2008, γράφτηκε μια ακόμα χρυσή σελίδα στην ιστορία του ιταλικού GP. O τότε 21 ετών και 74 ημερών Sebastian Vettel γεύτηκε το νέκταρ της κορυφής σε έναν βρόχινο αγώνα, όντας οδηγός της Scuderia Toro Rosso. Ήταν ο νεότερος νικητής αγώνα (και νεότερος poleman) από την εποχή της ίδρυσης της Formula 1. Το ρεκόρ του κράτησε για 8 χρόνια. Συγκεκριμένα, το 2016, στο ισπανικό GP, o Max Verstappen, σε ηλικία 18 ετών πανηγύρισε την πρώτη του νίκη.

Επτά χρόνια μετά, ο εξ Ολλανδίας δυο φορές Παγκόσμιος Πρωταθλητής (τρεις φορές μετά το τέλος της φετινής σεζόν) βλέπει τη Monza ως την πίστα που μπορεί να του χαρίσει ένα ακόμα ρεκόρ, το οποίο διατηρεί ο Vettel. Ποιο είναι αυτό; Των δέκα διαδοχικών νικών. Μέχρι και αυτή τη στιγμή μετράει εννέα συνεχόμενες νίκες. Η τελευταία φορά που δεν έκοψε πρώτος το νήμα ήταν τον περασμένο Απρίλιο στο Μπακού.

Η τελευταία νίκη της Ferrari στα πατρογονικά της χώματα σημειώθηκε το 2019 από τον Μονεγάσκο Charles Leclerc. Τα επόμενα δύο χρόνια, η κατάσταση στην κορυφή ήταν γεμάτη εκπλήξεις. Το 2020, ο Γάλλος Pierre Gasly νίκησε με την Alpha Tauri (μετεξέλιξη της Toro Rosso), ενώ τον επόμενο χρόνο, ο Αυστραλός Daniel Ricciardo επανάφερε την McLaren στην κορυφή μετά από αρκετά χρόνια.

Τελευταίος νικητής του αγώνα ήταν ο Max Verstappen. Ο αγώνας αυτός έμεινε στην ιστορία εξαιτίας της σύγρουσης Hamilton και Verstappen. Τότε, η ρόδα του Ολλανδού σχεδόν ακούμπησε το κεφάλι του Βρετανού, ανοίγoντας ένα νέο κεφάλαιο στην κόντρα των δύο πιλότων για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (το οποίο κατέληξε στην πλευρά του Ολλανδού).

Πολυνίκες του αγώνα είναι οι Michael Schumacher (1996, 1998, 2000, 2003, 2006) και Lewis Hamilton (2012, 2014, 2015, 2017, 2018). To 2020 σημειώθηκε ο ταχύτερος γύρος κατατακτήριων δοκιμών που έγινε ποτέ στη Monza, από τον Βρετανό επτά φορές παγκόσμιο πρωταθλητή τόσο σε χρόνο 1:18.887 όσο και σε μέση ταχύτητα με 264,362 km. Προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ ήταν ο Kimi Räikkönen. Ο «Iceman» ολοκλήρωσε τα 5,7 km της πίστας σε 1:19.119, έχοντας μέση ωριαία ταχύτητα τα 263,587 km.

Όσον αφορά τον ταχύτερο γύρο σε αγώνα, ο Βραζιλιάνος Rubens Barrichello το 2004 είχε σημειώσει χρόνο 1:21.046 με μέση ωριαία ταχύτητα 257,320 km. Τέλος, την υψηλότερη ταχύτητα στην ιστορία της πίστας πέτυχε ο Κολομβιανός οδηγός της McLaren Juan-Pablo Montoya, με 373 km.

Αυτή λοιπόν ήταν μια περιδιάβαση σε μια από τις σπουδαιότερες, εμβληματικότερες, γρηγορότερες (αλλά και θανατηφόρες πίστες) πίστες του Motorsport. Σε μια πίστα, όπου η ιστορία γράφτηκε, γράφεται και θα γράφεται με το πέρασμα των χρόνων.