Πριν από 70 χρόνια, το 1953, η τορινέζικη φίρμα προσέθεσε στην γκάμα της ένα μικρότερο μοντέλο, δίνοντας μια μικρότερη αδερφή στην Aurelia. Τη Lancia Appia.

Φυσικά δεν επρόκειτο για προσθήκη εν κενώ. Η Appia πήρε τη σκυτάλη από την Ardea, όπως είχε κάνει πριν από τρία χρόνια η Aurelia με την Aprilia. Και κατά πώς η Ardea ήταν μια Aprilia σε σμίκρυνση, έτσι και η Appia έδειχνε μια Aurelia υπό κλίμακα.

Οι ασχολούμενοι με τα αυτοκινητικά, τότε και τώρα, προφανώς δεν θα χρειάζονταν με τέτοια εισαγωγή. Η ομοιότητα των δύο Lancia ήταν πράγματι εντυπωσιακή! Με ντεμπούτο στις 22 Απριλίου του 1953 στο Salone dell’automobile di Torino, η Lancia Appia παρουσιάστηκε ως μια κόμπακτ μπερλίνα, της οποίας η κομψή καροσερί σε στιλ ponton αναπαρήγαγε αυτή της Aurelia B 10. 

H Lancia Appia, το δεύτερο μεταπολεμικό μοντέλο της εταιρείας, φορούσε το στενότερο V4 της Ιστορίας και παρέμεινε στην παραγωγή για δέκα χρόνια.

Και το όνομα πώς προέκυψε; Κι εδώ ακολουθήθηκε ο κώδικας της Aurelia. Από την αρχή της δεκαετίας του ’50, έχοντας πλέον εγκαταλείψει τα ονόματα των πόλεων της περιφέρειας του Lazio, όπως στην περίπτωση της Aprilia ή της Ardea, η Lancia υιοθέτησε ονόματα που είχαν να κάνουν με διάσημες ρωμαϊκές προξενικές οδούς. Έτσι ύστερα από την Aurelia (Μεσόγειος-Αρχαία Γαλατία), ονόμασε το μικρότερο μοντέλο της Appia.

Η αρχαία Αππία Οδός, η Appia Antica, ήταν ο ρωμαϊκός δρόμος που συνέδεε τη Ρώμη με το Brindisi, το σημαντικότερο λιμάνι για την Ελλάδα και την Ανατολή στον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο. Με εντολή του προξένου Appio Claudio Caecus, η κατασκευή της ξεκίνησε το 312 π.Χ. Κι αν σήμερα ψάχναμε να τη βρούμε, θα βλέπαμε τη σύγχρονη Via Appia που κατασκευάστηκε το 1784 παράλληλα με την αρχαία προξενική οδό, αποτελώντας στο ιταλικό οδικό δίκτυο την περιφερειακή οδό SS 7 ή Strada Statale 7 Via Appia.

Σε ανταγωνιστικό επίπεδο στο εθνικό τερέν, η νέα Lancia Appia θα βρισκόταν αντιμέτωπη από το κάτω μέρος της αγοράς με το FIAT 1100-103 που είχε ντεμπουτάρει δυο τρεις εβδομάδες ενωρίτερα. Και κατά διαβολική σύμπτωση με πανομοιότυπη χωρητικότητα κινητήρα: 1.089 cc! Και από πάνω, από το ’54 και ύστερα, με την Alfa Romeo Giulietta που φορούσε όμως 1.300άρι μοτέρ.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η μικρή Lancia, οικονομική μεν αλλά εκλεπτυσμένη και απολαμβάνοντας την αξιοσημείωτη ποιότητα κατασκευής της ιταλικής εταιρείας, είχε ένα προφίλ σαφώς πιο premium από το κόμπακτ FIAT. Χαρακτηριστικό που αντανακλάτο και στην τιμή των δύο αυτοκινήτων. Mε την Appia να κοστίζει 1.331.000 λίρες και το 1100 μόλις… 975 χιλιάδες. Ελαφρά ακριβότερη ήταν η Alfa (1.375.000 λίρες), με υποδεέστερη ποιότητα κατασκευής, αλλά μεγαλύτερο και αποδοτικότερο το νέο, bialbero μοτέρ της. 

Ο κινητήρας της Lancia Appia ήταν αναμφισβήτητα εξεζητημένος τεχνολογικά -χωρίς να σημαίνει ότι ήταν αντίστοιχα προηγμένος. Με αλουμινένια κυλινδροκεφαλή και ημισφαιρικούς θαλάμους καύσης, οι τέσσερις κύλινδροί του ήταν διατεταγμένοι σε ένα από τα πιο οξέα V, το στενότερο της Ιστορίας, με άνοιγμα 10^ο 14’! Αλλά και πολύ μικρή απόσταση μεταξύ των κυλίνδρων. Εξ ου και η στήριξη του στροφάλου σε δύο έδρανα βάσης -στα άκρα του.

Οι κεκλιμένες βαλβίδες κατά 67^ο ήταν τοποθετημένες επικεφαλής και κινούνταν από δύο εκκεντροφόρους στον στροφαλοθάλαμο (ένας για κάθε πλευρά), με αλυσίδα με αυτόματο τεντωτήρα, ωστήρια και ζύγωθρα. Μοτέρ που απέδιδε 38 άλογα στις 4.800 rpm και 71 Nm στις 3.000 rpm. O κινητήρας αυτός όμως μαστιζόταν από πλήθος τεχνικών προβλημάτων που δεν επιλύθηκαν παρά μόνο ύστερα από τη άφιξη του χαρισματικού και φιλόδοξου μηχανολόγου Antonio Fessia που επιμελήθηκε τη Lancia Appia Serie 2 του 1956.

Στο σημείο αυτό να κάνουμε μια παρένθεση για ειδική μνεία στον δρ. Antonio Fessia που η πρόσληψή του ως επικεφαλής του τεχνικού τμήματος της εταιρείας, αντικαθιστώντας τον Vittorio Jano, αξιολογείται ως μια από τελευταίες σημαντικές ενέργειες του Gianni Lancia. Ο Fessia είχε ήδη εργαστεί με τη FIAT και με άλλα μεγάλα ονόματα όλα αυτά τα χρόνια, αλλά η θητεία στη Lancia θα ήταν η κορυφαία περίοδός του. Μην ξεχνάμε ότι ήταν ο άνθρωπος που εισήγαγε την εμπρός κίνηση στην γκάμα της Lancia. Αρχιτεκτονική μετάδοσης που την ακολούθησε μέχρι και την παγκόσμια εξαφάνισή της.

Επανερχόμενοι στη Lancia Appia, να πούμε ότι με μήκος κάτω από τα τέσσερα μέτρα και αυτοφερόμενο πλαίσιο -μην ξεχνάμε ότι η Lancia ήταν η πρώτη που σχεδίασε αυτόν τον τύπο πλαισίου με τη Lambda το ’22, το κόμπακτ τορινέζικο μοντέλο έμεινε πιστό στις αντικριστά ανοιγόμενες πόρτες. Μια επιλογή που εξασφάλιζε άνετη είσοδο στην ευρύχωρη καμπίνα, μιας και απουσίαζε η κεντρική κολόνα.

Παρόλα αυτά, η ακαμψία του πλαισίου ήταν υποδειγματική για τη εποχή, χάρη στις φαρδιές πίσω κολόνες και το μέγεθος του τούνελ μετάδοσης. Μάλιστα, τα πρώτα μοντέλα επωφελήθηκαν από αλουμινένια καπό, πόρτες και φτερά, συνδυασμένα με ακριβέστατη κατασκευή. Έτσι παρά τη φαινομενική για τα σημερινά δεδομένα ένδεια ισχύος, το χαμηλό βάρος επέτρεπε στη Lancia Appia των 860 kg να πιάνει στην ευθεία τα 120 km/h έναντι των 116 του FIAT 1100 των 36 ίππων και 825 kg. Αλλά πολύ χαμηλότερα από τα 135 km/h της Alfa Romeo Giulietta των 870 kg. 

Όσον αφορά την ανάρτηση, εμπρός είχαμε να κάνουμε με μια ανεξάρτητη παλαιού τύπου. Και η Appia θα ήταν η τελευταία Lancia που θα χρησιμοποιούσε ολισθαίνουσες στήλες -μπρρρ! σε μια μετάφραση το «sliding pillars»- που είχαν κάνει ντεμπούτο για την εταιρεία στη Lambda του 1922. Και ντεμπούτο γενικώς στην Decauville το 1898! Αν ψάχνετε να βρείτε τι είναι οι ολισθαίνουσες στήλες, να σας πούμε ότι ο άξονας και το σύνολο κάθε άκρου συνδεόταν σε μια κατακόρυφη στήλη ή πείρο που ολίσθαινε πάνω-κάτω μέσα από έναν ή περισσότερους δακτύλιους, προσαρτημένους στο σασί.

Στο πίσω μέρος η Lancia Appia αρκείτο σε άκαμπτο άξονα με διαμήκεις 4φυλλες σούστες. Και για φρένα, τέσσερα υδραυλικά ελεγχόμενα ταμπούρα.

Η εμπορική πορεία της Lancia Appia Serie 1 ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτη στην Ευρώπη και μετ’ εμποδίων στην Ιταλία. Έτσι πουλήθηκαν συνολικά 20.025 κομμάτια, από τα οποία τα μισά ήταν C10 (δεξιοτίμονα) και τα άλλα μισά C10S αριστεροτίμονα. Αιτία ο σκληρός εθνικός ανταγωνισμός από το φθηνότερο FIAT 1100 και την πιο φρέσκια Alfa Romeo Giulietta.

Όσο για την υπόλοιπη Ευρώπη, λόγω της υψηλής τιμής, η Appia βρέθηκε να ανταγωνίζεται αυτοκίνητα μεγαλύτερου κυβισμού και κατηγορίας. Οπότε η εξαγωγή του μοντέλου Appia περιορίστηκε σε μερικές εκατοντάδες κομμάτια.

Επιπλέον, μικρά ελαττώματα που είχαν να κάνουν με τη βιαστική εξέλιξη δεν ήταν ανεκτά από την τρόπον τινά εστέτ πελατεία της Lancia. Εξέλιξη που αντιμετώπιζε τα δεινά μιας αμφιθυμίας της Lancia που επένδυε παράδοξα σημαντικό ύψος από τους περιορισμένους πόρους της στους αγώνες.

Τον Απρίλιο του 1956, η Lancia Appia παρουσιάστηκε στη Serie 2 με σημαντικές αισθητικές και μηχανολογικές αναβαθμίσεις. Τόσο σημαντικές που θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για νέο μοντέλο. Καταρχήν μάκρυνε το μεταξόνιο κατά τρεις πόντους, στα 2,51 m, επ’ ωφελεία των ποδιών για τους πίσω, και τα δύο εμπρός καθίσματα έδωσαν τη θέση τους σε ένα μονοκόμματο. Η καροσερί ανασχεδιάστηκε και να εκμοντερνίστηκε διά χειρός Piero Castagnero, δίνοντας μια κομψή γραμμή τριών όγκων στο αυτοκίνητο.

Στον αναβαθμισμένο εξοπλισμό αξίζει να αναφέρουμε τον αυτόματο εσωτερικό φωτισμό όταν άνοιγε η πόρτα του οδηγού, την προσθήκη ψεκαστήρα πλύσης για το παρμπρίζ και την τροποποίηση του εσωτερικού καθρέφτη που απέκτησε πλέον δύο θέσεις ρύθμισης.

Ο κινητήρας, στον οποίο υπήρξε η πρώτη σημαντική επέμβαση του Fessia, απέκτησε νέες κυλινδροκεφαλές, νέα έμβολα και μεγαλύτερο καρμπιρατέρ. Επιπλέον αγρίεψαν ελαφρά οι εκκεντροφόροι και όλες οι βαλβίδες απέκτησαν στέλεχος με το ίδιο μήκος, κάτι που σήμαινε ότι για να φτάσεις τις εσωτερικές χρειάζονταν καπελότα μαζί με τα καλάμια και τα κοκοράκια.

Ο ανασχεδιασμός του Fessia εξάλειψε τα προβλήματα του μοτέρ, αλλά και ανέβασε την απόδοση, φτάνοντας έτσι τα 44 άλογα και τα 77 Nm. Επιπλέον σημαντικός ανασχεδιασμός έγινε και στο σασμάν, και 14άρες ζάντες αντικατέστησαν τις 15άρες της Serie 1. Με αυτά και με αυτά, η άδεια της Lancia έγινε από 4θέσια 5θέσια και η τελική ταχύτητα ανέβηκε στα 128 km/h.

Ανάμεσα στο 1956 και στο 1959, η εμπορική καριέρα της Lancia Appia έκανε ένα βήμα προς τα εμπρός, με 2.500 επιπλέον πωλήσεις: 3.180 C10 και 19.245 C10S. Βέβαια, σε αυτό ρόλο έπαιξε και η ελαφρά χαμηλότερη τιμολόγηση του αυτοκινήτου, με τιμή εκκίνησης τις 1.220.000 λίρες. 

Το 1959, στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Γενεύης παρουσιάστηκε η τρίτη αναθεώρηση της Lancia Appia που θα σταδιοδρομούσε για ακόμη τέσσερα χρόνια, μέχρι το 1963. 

Το πρόσωπο του αυτοκινήτου μεταμορφώθηκε πλήρως από τη νέα τραπεζοειδή γρίλια με τις κουρμπαρισμένες γωνίες, πάλι από τον Piero Castagnero. Όπως ακριβώς την είχαμε δει νωρίτερα το 1957 στη Flaminia και κορωνίδα της γκάμας της Lancia.

Μάσκα που αντικατέστησε τη θρυλική, παραδοσιακή «ασπίδα» της φίρμας, οπότε και αμφιλεγόμενη. Βλέπετε, ο αισθητικός εκσυγχρονισμός για πολλούς Lancisti ήταν υπαίτιος για την απώλεια μέρους του χαρακτήρα της Appia. Με τη μίξη αδρών γραμμών και κούρμπες και τετράγωνες φόρμες νε εγκαλείται για δυσαρμονία.  Περίπου αντίδραση-κοινός τόπος για τους πούρους μιας φίρμας ακόμη και σήμερα… 

Από την άλλη και παρά τις ενστάσεις ιστορικής και αισθητικής φύσεως, ο νέος σχεδιασμός παρέσχε αδιαμφισβήτητα πρακτικά πλεονεκτήματα. Όπως η βελτίωση της αεροδυναμικής και καλύτερη ορατότητα από τη χαμηλότερη γραμμή του καπό.

Σε αυτή την τρίτη Serie, η Lancia Appia βελτιώθηκε στα σημεία και μηχανολογικά. Έτσι με αύξηση στη σχέση συμπίεσης (από 7,2:1 σε 7,8:1), ανέβασε την ιπποδύναμή της στα 48 άλογα σε ψηλότερες στροφές (5.200 αντί 4.800 rpm), επιφέροντας παράλληλα αύξηση και στην τελική ταχύτητα που έφτασε τα 132 km/h. 

Στα μηχανολογικά αξίζει ακόμη να αναφέρουμε το νέο, διπλό κύκλωμα στα φρένα ονόματι «duplex», σπάνιο στοιχείο το 1959, ειδικά για ένα δημοφιλές αυτοκίνητο. Τα εμπρός ταμπούρα με πτερύγια για βελτίωση της ψύξης τους και τις ζάντες που κατέβηκαν στις 14 ίντσες.

Να αναφέρουμε επίσης ένα ασυνήθιστο έξτρα: Τα χειριστήρια του ραδιοφώνου πάνω στον καθρέφτη για να μην παίρνεις τα μάτια σου από τον δρόμο!

Η Lancia Appia Serie 3 αποδείχτηκε τελικά η πιο επιτυχημένη εμπορικά με 55.577 αυτοκίνητα. Αν αθροίσουμε δε τις 20.025 της Serie 1 και 22.425 της Serie 2, φτάνουμε συνολικά στα 98.027 μπερλίνες. Αναδεικνύοντας έτσι την Appia στην πιο καλοπουλημένη Lancia στα 50 χρόνια της εταιρείας.

Όπως και με την Ardea, η Lancia Appia λανσαρίστηκε και ως επαγγελματικό, με ντεμπούτο στο Σαλόνι του Torino τον Απρίλιο του 1954. Και ξεκίνησε την καριέρα του το ’55 και μέχρι το ’59 σε εκδόσεις Furgoncino (δίπορτο βαν), Camioncino (δίπορτο pick-up) και Autolettiga (ασθενοφόρο), Στη Serie 3 δεν περιλήφθηκαν επαγγελματικές εκδόσεις.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Όπως συνέβαινε πάντα στην Ιταλία, η Lancia Appia γέννησε σπέσιαλ εκδόσεις από τις… συνήθεις ύποπτες καροτσερίες. Η αρχή έγινε το 1956. Λίγο ύστερα από το ντεμπούτο της Lancia Appia Serie 2, οι Τορινέζοι προμήθευσαν για πρώτη φορά σασί σε καροτσερίες που επιλέχθηκαν για την παραγωγή σπέσιαλ και παράγωγων εκδόσεων. Μάλιστα παραδίδονταν με ισχυρότερο μοτέρ, 53 ίππων στις 5.200 rpm έναντι των 43 ίππων στις 4.800 rpm των στοκ Appia.

Τον χορό έσυρε ένα μοναδικό 4θέσιο κουπέ που έφτιαξε ο οίκος PininFarina το 1956 που ήταν μια πολύ πιο αποκλειστική και ακριβή πρόταση. Τον Μάρτιο του 1957, δύο πρωτότυπες Appia έκαναν την εμφάνισή τους στη Γενεύη: Μια μπερλινέτα από τον Andrea Zagato και μια ακόμη κουπέ από τον οίκο Pinin Farina. Μαζί και μια δίπορτη κάμπριο από την Carrozzeria Vignale, διά χειρός Giovanni Michelotti. Που παρά τις 1,78 εκατ. λίρες που κόστιζε, 1.586 αγοραστές θα έπαιρναν σπίτι τους την Lancia Appia Convertibile…

Και στη συνέχεια, είδαμε κι άλλες σπέσιαλ Lancia Appia από τους Serafino Allemano, Felice Mario Boano, Carrozzeria Ghia, Rocco Motto και κάμποσες ακόμα σπορ από τον Andrea Zagato. Αυτός ο τελευταίος μάλιστα, θα υπερθεμάτιζε στο Σαλόνι του Torino το 1958 με την Lancia Appia GTE (Gran Turismo Esportazione) και με τη δημιουργία μιας μικρής γραμμής για την παραγωγή της. Με τη Lancia να την περιλαμβάνει στον κατάλογο και να την πουλά μέσω του δικτύου της.

Βέβαια, υπήρξαν και πιο κοσμητικές εκδοχές για πιο αδύναμα βαλάντια. Έτσι, σε μια πολύ ανταγωνιστική τιμή, ο Antonio Scioneri θα μπορούσε να βελτιώσει το φινίρισμα, να βάψει τη Lancia Appia με χρώμα της αρεσκείας σου και να προσθέσει μια μοντέρνα πίσω πτερύγια. Ομοίως και η βραχύβια τορινέζικη Carrozzeria Monterosa των Tommaso και Giorgio Sargiotto ή η Carrozzeria Francis Lombardi και η Carrozzeria Canta.

Α! Και να μην ξεχάσουμε τη στέισον Lancia Appia Giardinetta που ανατέθηκε στην καροτσερία του Vittorio Viotti και για την παραγωγή της. Εκτέθηκε για πρώτη φορά στο Σαλόνι Αυτοκινήτου του Torino το φθινόπωρο του 1959 και λανσαρίστηκε εμπορικά λίγους μήνες αργότερα, το 1960, μέσα από το δίκτυο της Lancia. Τη χρονιά που κορυφώθηκε ο πόλεμος στα ανώτατα κλιμάκια της Lancia -διαβάστε τι συνέβη εδώ.

Το 1962, οι πωλήσεις είχαν αρχίσει να μειώνονται,  αλλά η διάδοχος της Lancia Appia ήταν ήδη έτοιμη. Τον Απρίλιο του 1963, η Τορινέζοι παρουσίασαν τη νέα Fulvia. Ένα προσθιοκίνητο μοντέλο, προορισμένο για ένα μεγάλο πεπρωμένο ειδικά στη θρυλική του έκδοση, Lancia Fulvia Coupé -διαβάστε εδώ τη δοκιμή της στη Serie 3. 
 
Η τελευταία Lancia Appia άφησε πίσω της τη γραμμή παραγωγής στο εργοστάσιο του Chivasso στις 27 Απριλίου 1963. Συνολικά να αναφέρουμε ότι κατασκευάστηκαν 98.027 μπερλίνες Lancia Appia και 300 στέισον Appia Giardinetta του Vittorio Viotti. Και αν προσθέσουμε τις 3.863 επαγγελματικές εκδόσεις τότε φτάνουμε στις 102.190 αυτοκίνητα. Κοντά σε αυτά, αθροίζονται και άλλα 4.861 κομμάτια που έντυσαν οι λογής λογής καροσερίστες, φτάνοντας τελικά τα 107.051 αυτοκίνητα.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ Lancia, 1906 - ? Η άνοδος, η πτώση και η ηλεκτροπληξία

Σήμερα ο ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει μια Lancia Serie 1 σε εξαιρετική κατάσταση έναντι 25.000, με τη τιμή για ένα αποδεκτό κομμάτι να ξεκινά από τα 13 χιλιάρικα. Η Serie 2 στο χρηματιστήριο του κλασικού αυτοκινήτου κινείται αντίστοιχα τουλάχιστον 20% χαμηλότερα. Οι πιο σύγχρονες αισθητικά S3 είναι σημαντικά ακριβότερες και για ένα αυτοκίνητο σε άριστη κατάσταση θα χρειαστείς κοντά στις 45.000 ευρώ. Ένα σε αποδεκτή κατάσταση κοστίζει τουλάχιστον 18 χιλιάδες.

Όσον αφορά τις σπέσιαλ εκδόσεις, το πιο ακριβό μοντέλο και συλλεκτικά κορυφαίο (και σπανιότατο) μοντέλο είναι η μπερλινέτα Appia GTZ του Zagato του 1957 -διαβάστε την παρουσίαση της Lancia Appia Zagato GTE Stradale του 1962 του Ελληνικού Μουσείου Αυτοκινήτου . Mε την τιμή της να κυμαίνεται από τις 170 έως τις 238 χιλιάδες ευρώ για εξαιρετική έως Concours κατάσταση. 

*Πρότυπο δοκιμών από την ιταλική CUNA (Commissione Tecnica per l’Unificazione nell'Automobile που χρησιμοποιείτο παλαιότερα στην Ιταλία. Η CUNA όρισε ότι ο κινητήρας έπρεπε να ελεγχθεί με όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα για την λειτουργία του (π.χ. η αντλία νερού), ενώ όλα τα άλλα –όπως ο εναλλάκτης/δυναμό, ο ανεμιστήρας του ψυγείου και η πολλαπλή εξαγωγής– θα μπορούσαν να παραληφθούν. Η βαθμονόμηση και τα αξεσουάρ έπρεπε να είναι όπως στους κινητήρες παραγωγής.