Η FIAT, στο νέο 5ετές επιχειρηματικό πλάνο της 2018-2022 που παρουσίασε την Παρασκευή 1η Ιουνίου στο Balocco, προανήγγειλε τη στέισον έκδοση του 500. Μια Nuova 500 Giardiniera 2019. 

Το κόνσεπτ δεν είναι άγνωστο στη FIAT, αλλά βέβαια η απορία μας είναι πόσο γκελ θα μπορούσε να κάνει ένα 3θυρο 500 «Shooting Brake». Καθώς είναι μάλλον ανώφελο να μιλάμε για 5θυρο, χώρος που καλύπτεται επαρκώς από τα 500L και 500L Living. 

Αλλά μέχρι να μας λυθεί η απορία και να δούμε την τοποθέτηση που του επιφυλάσσει η FIAT, ας δούμε τι αντίστοιχα σήμαινε το 1960 το ορίτζιναλ 500 Giardiniera. 

Για να βρούμε στην ιστορία της FIAT ένα οικογενειακό «επαγγελματικό» πριν από τo 500 Giardiniera, θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο Topolino 500 C Belvedere, εκτός παραγωγής ήδη από το 1955. Στη συνέχεια, έγιναν πολλές μελέτες σχετικά με μια πιθανή προσαρμογή του 600. Αλλά με υγρόψυκτο 4κύλινδρο κινητήρα πίσω δεν επρόκειτο ποτέ το αυτοκίνητο να αποκτήσει επίπεδο δάπεδο φόρτωσης ή ακόμα και μια τρίτη πόρτα.

Από το μοντέλο αυτό πάντως είχε προέλθει ήδη το 600 Multipla, το 1956, ο πρόδρομος των σύγχρονων μικρών MPV, που προοριζόταν κυρίως να χρησιμοποιηθεί ως «ταξί» ή φορτηγάκι. H κύρια εμπορική τροχοπέδη του ήταν η υπέρ το δέον αντισυμβατική, σχεδόν επαναστατική, γραμμή που σκόνταφτε στις συντηρητικές επιφυλάξεις του κοινού, παρά τα αδιαφιλονίκητα πλεονεκτήματα της πρακτικότητας και της οικονομίας.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ FIAT Nuova 500 1957-1975 [videos]

Μολονότι τα «οικογενειακά» αυτοκίνητα stentassero έβρισκαν δύσκολα τη θέση τους μέσα στο ευρύ κοινό, καθώς ήταν στενά συνδεδεμένα με τη εικόνα των επαγγελματικών αυτοκινήτων, η FIAT αποφάσισε να ξεκινήσει και μάλιστα με το 500. Και σοφά, λίγα χρόνια αργότερα από την έναρξη της παραγωγής του και αφού είχε γίνει για τα καλά εμπορική επιτυχία, βάλθηκε να σχεδιάσει ένα λιλιπούτειο στέισον για τον ελεύθερο χρόνο, αλλά και τους επαγγελματίες.

Το 500 Giardiniera παρουσιάστηκε τον Μάιο του 1960. Η μακρά καριέρα του θα τελείωνε υπό τα σήματα της Autobianchi, από το 1968 έως το 1977, με συνολικά σχεδόν 330.000 κομμάτια. Χρησιμοποιώντας δε την ίδια πλατφόρμα, η Autobianchi σχεδίασε ταυτόχρονα μια πιο εκλεπτυσμένη έκδοση: Το Bianchina Panoramica, 1960-1970. Εκτός από τη γραμμή που προήλθε από το αναλογικό μεγάλωμα της Bianchina, οι ουσιαστικές διαφορές μεταξύ του FIAT και του ’Bianchi συνίσταντο στο σύστημα ανοίγματος της πίσω πόρτας: Ενώ λοιπόν οι εμπρός πόρτες άνοιγαν ανάποδα, η πίσω πόρτα ήταν αρθρωμένη στην οροφή και όχι στην πλευρά, όπως συνέβαινε με την Giardiniera.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ FIAT 600 Multipla 1956-1965 [videos]

Πριν από το λανσάρισμα του Giardiniera και άλλοι μπήκαν στον πειρασμό να προσαρμόσουν στο Nuova 500 μεγαλύτερη φορτωτική ικανότητα: Ορισμένοι καροσερίστες, όπως ο Francis Lombardi, επεχείρησε με το «Utility» το 1959 να αυξήσει το μεταξόνιο του 500. Μια σπουδή που ήρθε κοντά στη μελλοντική Giardiniera, αλλά διατηρώντας το δικύλινδρο μοτέρ όρθιο. Επιλογή που δεν επέτρεπε τη διαμόρφωση ενός ικανού πορτμπαγκάζ ούτε τη δημιουργία μιας πραγματικής πίσω πόρτας.

Στο κλασικό Nuova 500, το μοτέρ πίσω αποδεικνυόταν πολύ ψηλό για να επιτρέψει τη δημιουργία πατώματος για πορτμπαγκάζ: Τότε ο Dante Giacosa αποφάσισε με ιδιαίτερα ευφυή τρόπο να το γυρίσει 90° προς τα δεξιά, αποκτώντας έτσι έναν οριζόντιο δικύλινδρο μοτέρ (tipo 120). Ο νέος κινητήρας είχε το εγγενές χαρακτηριστικό της συμπαγούς, μαζεμένης κατασκευής και, ειδικότερα, μικρή κατακόρυφη διάσταση για να μετονομαστεί αμέσως «a sogliola» -σαν γλώσσα (το ψάρι).

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ Autobianchi Bianchina Eden Roc 1960-1969 [video]

Όπως μπορείτε πολύ καλά να υποψιαστείτε, ο αναπροσανατολισμός του μοτέρ δεν περιορίστηκε σε ένα απλό στρίψιμο. Η ανάφλεξη, η τροφοδοσία και η ψύξη επανεξετάστηκαν. Η ανάφλεξη τροποποιήθηκε και το ντιστριμπιτέρ τοποθετήθηκε δίπλα στον εκκεντροφόρο. Ένα νέο οριζόντιο καρμπιρατέρ Weber 26 OC αντικατέστησε το συνηθισμένο Weber 26 IMB 4 του κλασικού 500. Η πρόσβαση στον κινητήρα γινόταν από μια μεγάλη καταπακτή που βρισκόταν στο δάπεδο φόρτωσης. Για τη καθημερινή συντήρηση και την αλλαγή λαδιών, δημιουργήθηκε μια κατά το δυνατόν μικρότερη καταπακτή που δεν εμποδιζόταν από το μεταφερόμενο φορτίο.

Το σύστημα ψύξης επανασχεδιάστηκε δε πλήρως: Η μάσκα εισαγωγής του Nuova 500 αφαιρέθηκε. Ο Giacosa φαντάστηκε ένα σύστημα κυκλοφορίας του αέρα που διαχειριζόταν ένα βαντιλατέρ, συνδεδεμένο με το δυναμό, που τραβούσε αέρα μέσω αεραγωγών που βρίσκονταν στα πλάγια. Στη συνέχεια, ο αέρας περνούσε μέσα από τους αγωγούς στο διπλό αμάξωμα, μέσα στην εγκάρσια πίσω δοκό, για να φτάσει στο μοτέρ. Το ρεζερβουάρ, στην πρώτη διαμόρφωσή του, τοποθετήθηκε σε μια κεντρική θέση στο εμπρός τμήμα. Αλλά στη συνέχεια αντικαταστάθηκε το 1965 με το ρεζερβουάρ του 500 F, εξελισσόμενο σε οριζόντιο.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ FΙΑΤ 126 1972-2000 [videos]

Όσον αφορά τις επιδόσεις, ο μοναδικός κινητήρας των 499,5 cc απέδιδε 17,5 άλογα στις 4.600 rpm και επέτρεπε στην Giardiniera να πιάνει τα 95 km/h. Οι αναρτήσεις του αυτοκινήτου επίσης ανασχεδιάστηκαν: Ένα νέο εγκάρσιο φύλλο σούστας συμπλήρωνε τα γόνατα με τα τηλεσκοπικά αμορτισέρ στο εμπρός μέρος. Ειδικά όμως πίσω, οι ημί-υστερούντες βραχίονες πλαισιώνονταν από ειδικά, νέα ελατήρια και τηλεσκοπικά αμορτισέρ. Με αυτό τον τρόπο αντιμετωπιζόταν το μεγαλύτερο βάρος του μεταφερόμενου φορτίου. Στο ίδιο πνεύμα, βελτιώθηκε και το σύστημα των φρένων: Έτσι υιοθετήθηκαν τα φρένα του FIAT 600, κάτι που οδήγησε με τη σειρά του στην υιοθέτηση τροχών με διαφορετικό σχεδιασμό από των 500 και που φιλοξενούσαν λάστιχα 125x12.

Στο αμάξωμα, το κύριο πρόβλημα ήταν αυτό της εισαγωγής αέρα ύστερα την αφαίρεση της μάσκας. Έτσι, τοποθετήθηκαν πίσω από τα πίσω παράθυρα δύο αλουμινένιες πλευρικές γρίλιες (FIAT 1960-1967) και έπειτα σε μαύρο πλαστικό (Autobianchi 1968-1977). Η λύση αυτή επέτρεψε στους σχεδιαστές να αποκτήσουν μια τρίτη αρθρωτή πόρτα στο πλάι και να συμπεριλάβουν ένα τμήμα οροφής, επ’ ωφελεία της πρόσβασης στο πορτμπαγκάζ.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ FIAT 128 1969-1985 [videos]

Με το Giardiniera να μετρά 3,19 m, μήκος 21 πόντους μεγαλύτερο από του Nuova 500, η ικανότητα μεταφοράς ήταν τέσσερα άτομα συν 50 κιλά αποσκευές. Ή 200 kg φορτίου ρίχνοντας το πίσω κάθισμα. Ο χώρος αποσκευών στην 4θέσια διαμόρφωση έφτανε τα 250 lt, ενώ με τα καθίσματα διπλωμένα το ένα κυβικό μέτρο. Και αν έχετε απορία για το κατώφλι φόρτωσης, αυτό ήταν στους 60 πόντους.

Το Giardiniera διακρινόταν από την πανεύκολη χρήση του χώρου για τους επιβάτες πίσω, τόσο για τα πόδια όσο για τους ώμους και για το κεφάλι. Εδώ να σημειώσουμε το συγκεκριμένο σύστημα για να κρατά ανοιχτή την πίσω πόρτα (συμπεριλαμβανομένου και τμήματος της οροφής) για να διευκολυνθεί η φόρτωση/εκφόρτωση των αποσκευών και τον ιμάντα για να «κλειδώνει» την πλάτη σε κεκλιμένη θέση.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ FIAT 850 Spider [video]

Εξωτερικά, το Giardiniera διέθετε καινούργια μακρόστενα πίσω φώτα, νέα στήριξη στο φως της πινακίδας κυκλοφορίας και ένα καθρέφτη στηριγμένο στην αριστερή εμπρός κολόνα. Από την παρουσίασή του, το Giardiniera θα κρατούσε τις «ανάποδες» πόρτες μέχρι το τέλος της παραγωγής του το 1977, εκμεταλλευόμενο την εξαίρεση από τον ιταλικό νόμο του 1964 για τα επαγγελματικά οχήματα σχετικά με τον προσανατολισμό του ανοίγματος στις πόρτες.

Το 500 Giardiniera θα επωφελείτο επίσης από τις τροποποιήσεις των 500 F και 500 R, χάνοντας έτσι τα πλαϊνά αλουμινένια τελειώματα και το εμπρός καπό. Τα κυριότερα διακριτικά χαρακτηριστικά του βρίσκονταν στους νικελένιους προφυλακτήρες, διαφορετικού σχήματος σε σχέση με το κλασικό 500ράκι και την παρουσία του καθρέφτη. Αυτός έγινε υποχρεωτικός με νόμο στην Ιταλία μόλις το 1976, αλλά ήταν ήδη υποχρεωτικός στα μοντέλα που ομολογκαρίστηκαν ως «προερχόμενα».

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ FΙΑΤ 127 1971-1987: Το πρώτο «σουπερμίνι» [videos]

Ο καθρέφτης, που τοποθετήθηκε αρχικά όπως αναφέραμε στη εμπρός αριστερή κολόνα, στη συνέχεια μετακινήθηκε προς την πλευρά. Το ρεζερβουάρ άλλαξε σχήμα με το λανσάρισμα του 500 F, ενώ ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του Giardiniera ήταν η υφασμάτινη οροφή σε όλο το μήκος του κλωβού.

Στο εσωτερικό, τα πράγματα ήταν σχεδόν παρόμοια με αυτά του Nuova 500: Tο ίδιο καντράν, τα ίδια χειριστήρια και το ίδιο τριμάρισμα. Πράγματα που ακολουθούσαν με τη σειρά τους την εξέλιξη του 500 σε F και D. Το 1968, που συμπίπτει με τη μετάβαση στην Autobianchi, το τιμόνι και ο ταχύμετρο άρχισαν να κατασκευάζονται από μαύρο πλαστικό: Λύση που στη συνέχεια υιοθετήθηκε για το λανσάρισμα του 500 R το 1972.

Η εσωτερική επένδυση στο Giardiniera ενισχύθηκε από τις αλλαγές που έγιναν σταδιακά στο 500ράκι: Το 1961 εξοπλίστηκε με τασάκι και σκιάδια. Το 1964 με αυτόματη επιστροφή των υαλοκαθαριστήρων και το 1966 η δομή του καθίσματος τροποποιήθηκε, με ελατήρια αντί για ιμάντες. Ο αερισμός τροποποιήθηκε και βελτιώθηκε με την εισαγωγή αεραγωγών για την έξοδο ζεστού αέρα στο πίσω μέρος του τούνελ. Τα πίσω παράθυρα, ολισθαίνοντα μέχρι πρότινος, στη συνέχεια άνοιγαν προς τα έξω.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ Η αστεία πλευρά στην αποκατάσταση ενός ιταλικού κλασικού αυτοκινήτου [video]

Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε μια ιδιαιτερότητα της παραγωγής στο Autobianchi Bianchina Panoramica που ήταν τα πλευρικά φλας, μικρότερα από τα συνηθισμένα στο 500ράκι. Τα ίδια υιοθετήθηκαν από τη δεύτερη γενιά του Primula.

Ακόμα να υπογραμμίζουμε ότι το Giardiniera ήταν επίσης διαθέσιμο σε επαγγελματική έκδοση, ολομεταλλικό, με μόνο δύο θέσεις. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του ήταν η απουσία των πίσω πλευρικών τζαμιών κρυστάλλων και της υφασμάτινης οροφής προς όφελος μιας κλασικής μεταλλικής με τέσσερις εγκάρσιες νευρώσεις. Μια έκδοση με μεγάλη επιτυχία, ειδικά μεταξύ των τεχνικών και των εμπόρων.

Το 1975, με την ολοκλήρωση της παραγωγής του Nuova 500, η τορινέζικη εταιρεία άρχισε να δοκιμάζει πρωτότυπα «Giardiniera» πάνω σε βάση FIAT 126. Αλλά σύντομα το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε για να επικεντρώσει τις προσπάθειες της σε ένα νέο τύπο αυτοκινήτου που συνόψιζε τη φιλοσοφία του Giardiniera: Ευελιξία και οικονομία. Τον Μάρτιο του 1980 παρουσιάστηκε και επίσημα στο κοινό ο άξιος κληρονόμος του: Το FIAT Panda.

Το FIAT 500 Giardiniera σε αριθμούς
ΑΜΑΞΩΜΑ
Τύπος Αυτοφερόμενο, 3πορτο
Διαστάσεις 3.185 mm x 1.323 mm x 1.354 mm
Μετατρόχιο εμπρός-πίσω 1.121 mm - 1.131 mm
Μεταξόνιο 1.940 mm
Βάρος 555 kg
Ωφέλιμο φορτίο 320 kg
Πορτμπαγκάζ 200-1.000 lt
Ρεζερβουάρ 21 lt 
ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ
Τύπος 120.000
Θέση Πίσω, οριζόντια
Κύλινδροι Δύο σε σειρά
Χωρητικότητα 499,5 cc
Διάμετρος x διαδρομή 67,4 mm x 70 mm
Συμπίεση 7,1:1
Μέγιστη ισχύς 17,5 PS/4.600 rpm (21,5 PS gross)
Μέγιστη ροπή 3,6 kgm/2.800 rpm (gross)
Bαλβίδες Τέσσερις επικεφαλής
Ανάφλεξη Συμβατική, με πλατίνες και ντριστριμπιτέρ
Σύστημα ψύξης Αερόψυκτο
Τροφοδοσία Αντλία, μονό καρμπιρατέρ Weber 26 ΟC 
Σύστημα λίπανσης Υπό πίεση
ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Τύπος Στους πίσω τροχούς
Συμπλέκτης Ξηρός μονόδισκος
Κιβώτιο 4τάχυτο+όπισθεν (2η, 3η και 4η με γρανάζια συνεχούς εμπλοκής)
Τελική σχέση μετάδοσης 5,125:1
ΑΝΑΡΤΗΣΗ
Εμπρός Ανεξάρτητη, με γόνατα, εγκάρσιο φύλλο σούστας και τηλεσκοπικά αμορτισέρ
Πίσω Ανεξάρτητη, ημί-υστερούντες βραχίονες, ελατήρια και τηλεσκοπικά αμορτισέρ
Ζάντες Ατσάλινες
Λάστιχα 125 x 12
ΦΡΕΝΑ
Τύπος Υδραυλικά ταμπούρα και στους τέσσερις τροχούς
Χειρόφρενο Μηχανικό στους πίσω τροχούς
ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ
Τύπος Ατέρμονας κοχλίας και τροχός
Κύκλος στροφής 8,6 m
ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Τύπος 12βολτο
Δυναμό 230w
Μπαταρία 32Ah
ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ
Τελική ταχύτητα 95 km/h
Κατανάλωση μέση 5,2 lt/100 km
ΤΙΜΗ
Τιμή στην Ιταλία (1960) 565.000 L.
Τιμή σήμερα €13.000-€15.000 (άριστη κατάσταση)

To κόκκινο FΙΑΤ 500 Giardiniera του 1962 της γκάλερι είναι φωτογραφημένο από τον Bernard Canonne για τον οίκο RM Sotheby's