Τελικά όλα σου φταίνε; Γκρινιάζεις για να γκρινιάζεις ή όντως αυτό το περιβόητο νομοσχέδιο που τα «αλλάζει όλα» στον τρόπο διεξαγωγής στις εξετάσεις οδήγησης και στη χορήγηση των αδειών δεν αλλάζει τίποτε;

Ο Άρης Ζωγράφος, με 40 περίπου χρόνια εμπειρίας στην εκπαίδευση υποψήφιων οδηγών και με ενεργό δράση τόσο συνδικαλιστικά όσο και κοινωνικά, είναι χείμαρρος. Ως πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης και Κυκλοφοριακής Αγωγής δίνει μάχες για το αύριο της κοινωνίας της κινητικότητας και πώς θα φτάσουμε να ενσωματωθούμε σε αυτήν.

«Από πού θέλεις να αρχίσω», με ρωτάει.

Ξεκίνα από όπου θες, έτσι κι αλλιώς θα τα πεις όλα με το δικό σου τρόπο. Ξεκίνα από τις κάμερες στην εξέταση. Γιατί λες πως είναι άχρηστες;
- Διότι είναι. Τις έβαλαν εκεί για να μπορείς υποτίθεται να κάνεις ένσταση αν θεωρείς ότι αδικήθηκες. Και; Κάνεις την ένσταση, περνάει αυτή από την αρμόδια επιτροπή και, για να μην στα πολυλογώ, δικαιώνεσαι. Και σου λένε, «μάλιστα κύριε έχετε δίκιο, κακώς σας κόψαμε». Και ποιο είναι το αποτέλεσμα;

Πες μου εσύ. 
- Σου λένε έλα να ξαναδώσεις εξετάσεις οδήγησης! Μα αν κόπηκα άδικα, σημαίνει ότι ξέρω να οδηγώ και τότε πρέπει να μου δώσεις την άδεια. Τι θα πει έλα να ξαναδώσεις εξετάσεις οδήγησης; Να ξαναδώσει αυτός που όντως δεν ξέρει να οδηγεί. Εσύ που δικαιώθηκες γιατί;

Σοβαρά τώρα; Έτσι είναι; 
- Nαι, είναι ο πλήρης παραλογισμός. Είναι σαν να ζητάς αναβαθμολόγηση στο γραπτό σου και να σου λένε «ναι δεν γράψατε για 15, γράψατε καλύτερα, ελάτε να ξαναγράψετε όμως».

Και τότε τι νόημα έχει η κάμερα; 
- Τίποτα! Κανένα! Είναι πιο εύκολο να παραδεχτείς ότι καλώς κόπηκες και να πας να ξαναδώσεις εξετάσεις οδήγησης σε δέκα μέρες. Να σου πω και κάτι άλλο; Γιατί οι κάμερες έχουν στικάκι μνήμης και όχι σκληρό δίσκο;

Διότι θα είναι πιο φθηνές;
- Όχι, είναι πιο ακριβές. Αλλά το στικάκι βγαίνει και όταν βγαίνει μπορείς να κάνεις πολλά... 

Να αλλοιώσεις το περιεχόμενο; Γίνονται αυτά;
- Γιατί να μην γίνονται; 

Kαλά αρχίσαμε... Πάμε παρακάτω να δούμε πού αλλού διαφωνείτε. Ας πούμε δεν θέλετε να είστε παρόντες στη διάρκεια της εξέτασης του υποψηφίου οδηγού. Γιατί;
- Διότι δεν έχει νόημα. Η δική μας η δουλειά τελειώνει με την ολοκλήρωση των μαθημάτων. Εγώ τι ρόλο παίζω αν είμαι παρών, πέραν αυτού του «νταραβεριτζή»; Καταλαβαίνεις τι εννοώ... 

Οχι, κάντο πιο λιανά.
- Με κοροϊδεύεις τώρα, αλλά δεν πειράζει. Εμένα τι με θέλεις όταν δίνεις εξετάσεις οδήγησης; Να κάνω τι; Να πατάω κρυφά τα πεντάλ για να μην κοπεί ο υποψήφιος ή να «μεταφέρω το λάδι»; H παρουσία μου δεν λύνει το πρόβλημα μιας διάτρητης διαδικασίας. Το αντίθετο.

OK, τους το είπατε αυτό. Και τι απάντησαν;
- Mισόλογα. Για την ασφάλεια, για το «ο μη γένοιτο» κ.τ.λ. Και σε ρωτάω: Ο υποψήφιος οδηγός μοτοσικλέτας γιατί δίνει εξετάσεις οδήγησης μόνος του; Εκεί δεν υπάρχει κίνδυνος; Δεν υπάρχουν αυτά. Δεν λέω πως όλοι οι εκπαιδευτές είναι «νταραβεριτζήδες», αλλά η παρουσία τους στη διάρκεια της εξέτασης δεν εξασφαλίζει διαφάνεια. 

Η αλήθεια είναι ότι έχει δίκιο. Σκέφτομαι τους υποψήφιους για τα ΑΕΙ για παράδειγμα. Πάνε παρέα με τον καθηγητή ή τον φροντιστή τους για να δώσουν εξετάσεις;

Anyway, που λένε και στο χωριό μου. Πάμε παρακάτω: Άδεια οδήγησης από τα 17. Τί παίζει εδώ;
- Δεν μπορείς να ξεκινάς από την κορυφή για να πας στη βάση. Εξηγούμαι: Αν είχαν βάλει υποχρεωτικό το μάθημα της κυκλοφοριακής αγωγής στα σχολεία… Αν είχαμε μάθει τα παιδιά να κυκλοφορούν πρώτα με τα πόδια… Ύστερα με το ποδήλατο… Αν ήξεραν να προσανατολίζονται μέσα στην πόλη που ζουν… Τότε εντάξει! Τώρα έχουμε μεγαλώσει παιδιά που δεν ξέρουν ούτε ως πεζοί να κυκλοφορούν και τους λέμε ελάτε να οδηγήσετε αυτοκίνητο από τα 17 σας χρόνια. Διότι από μικρά τα μάθαμε να ζουν μέσα σε ένα αυτοκίνητο και όχι να περπατούν στον δρόμο, να συνυπάρχουν με φίλους κ.τ.λ. Απλώς τα βάζουμε ως εμπόρευμα στο αυτοκίνητο και τα πηγαίνουμε στο σχολείο, στο φροντιστήριο, στο κολυμβητήριο και πάει λέγοντας. 

Θέλουμε να δώσουμε άδεια οδήγησης στους 17άρηδες, δίχως προηγουμένως να τους έχουμε μάθει ούτε πώς να περπατούν μέσα στην πόλη που ζουν…

Ναι, αλλά θα έχουν δίπλα τους έναν πιο έμπειρο οδηγό. 
- Ναι, έναν οδηγό παλαιότερης γενιάς, με ελλιπή κατάρτιση που θα δημιουργήσει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που προσδοκούμε. Μια γενιά, η οποία καλείται από τους αντίστοιχους νόμους που τη γαλούχησαν, να «καθοδηγήσει» την επόμενη. Και να σου πω και κάτι άλλο; Ένας 17χρονος τι θα πρωτοκάνει; Θα τρέχει στα φροντιστήρια και θα διαβάζει για να εισαχθεί στα ΑΕΙ ή θα έρχεται να του μάθω πώς θα οδηγεί; Τι προτεραιότητες βάζουμε στα παιδιά στο τέλος της ημέρας; Και να σου πω και κάτι άλλο; Πώς μιλάμε για σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας από τη μια και από την άλλη σπρώχνουμε τους 17άρηδες στο αυτοκίνητο, αντί για το ποδήλατο για παράδειγμα. 

Τόση ώρα μιλάμε για τη διαδικασία των εξετάσεων. Όμως είναι αυτό το ζητούμενο; Μήπως πριν φτάσουμε εκεί πρέπει πρώτα να δούμε τι και πώς διδάσκουμε στον υποψήφιο οδηγό για να βγει με ασφάλεια στο δρόμο; 
- Τώρα μπαίνουμε στο ψαχνό. Όλα τα νομοσχέδια που κατά καιρούς έχουν έρθει ασχολούνται με την εξέταση. Κανένα, μα κανένα δεν ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση του υποψήφιου οδηγού. Να του μάθουμε για την μικροκινητικότητα, για τη βιώσιμη κινητικότητα, για τις νέες τεχνολογίες στα αυτοκίνητα, κ.τ.λ.
Τίποτα απολύτως! Η διδασκαλία γίνεται με βάση τα δεδομένα 20 και πλέον χρόνων πίσω. Όμως η αυτοκίνηση έχει αλλάξει. Στον δρόμο συνυπάρχουμε και ως πεζοί και ως επιβάτες και ως ποδηλάτες και ως οδηγοί. Σήμερα κανείς, εκτός από εμάς, δεν μιλάει για την κινητικότητα και την ανάγκη συνύπαρξης όλων αυτών σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Η τεχνολογία καλπάζει. Συνυπάρχουμε ήδη με τα ημιαυτόνομα συστήματα οδήγησης με την αυτόνομη οδήγηση είναι προ το πυλών.
Το δίπλωμα οδήγησης με την μορφή που γνωρίζουμε είναι πλέον ξεπερασμένο. Τα εγγόνια μας ίσως να μην χρειαστεί να μάθουν να οδηγούν. Με τα αυτοκίνητα να ενσωματώνουν πλέον δεκάδες συστήματα υποβοήθησης και ασφάλειας, πες μου τι χρειάζεται το ξεκίνημα στον ανήφορο, το παρκάρισμα και η οπισθοπορεία με στροφή; 

Και τι να τους μάθουμε;
- Πλάκα μου κάνεις; Να τους μάθουμε πώς να ενσωματωθούν στη σύγχρονη πόλη. Να ξέρουν τους κανόνες της κοινωνίας της κινητικότητας. Να μάθουν πώς δουλεύει η τεχνολογία πάνω στο αυτοκίνητό τους. Και κυρίως να μάθουν να κινούνται με ασφάλεια. Σήμερα όλα αυτά είναι άγνωστες λέξεις. Δες τι γίνεται με τις μοτοσικλέτες. Κινούνται άναρχα, παραβαίνουν κάθε κανόνα οδικής κυκλοφορίας, βάζουν σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή αλλά… έχουν δίπλωμα οδήγησης. Είναι αυτό σωστό; 

Και ποιος είναι ο ρόλος της Πολιτείας σε όλο αυτό; Tι κάνει;
- Πάλι τα ίδια; Τίποτα είπαμε. Διαιωνίζει μια κατάσταση παλαιολιθική. Το ξέρεις ότι για να πάρω ημερομηνία εξέτασης ενός υποψήφιου δεν μπορώ να το κάνω ψηφιακά από τον υπολογιστή μου αλλά πρέπει να πάω να στηθώ στην ουρά μια μέρα με τον φάκελο παραμάσχαλα; Θες να πιστέψω πως ο Πιερρακάκης δεν μπορεί να κάνει μια πλατφόρμα να ανεβάζουμε τα δικαιολογητικά και να παίρνουμε ημερομηνία; 

Και γιατί δεν το κάνει;
- Όπου υπάρχει ουρά στο δημόσιο, υπάρχει και η οσμή του χρήματος... Είναι απλό! 

Ρε φίλε, θα μου πεις κάτι καλό που έχει αυτό το νομοσχέδιο ή θα μου τα απαξιώνεις όλα;
- Οι ρυθμίσεις για τους αλλοδαπούς, τους αναλφάβητους και τα ΑΜΕΑ επιτέλους είναι ένα βήμα. Αλλά ένα βήμα. Όλα τα υπόλοιπα είπαμε... 

Η τεχνολογία αλλάζει την αυτοκίνηση και στις εξετάσεις οδήγησης ασχολούμαστε ακόμη με την εκκίνηση στην ανηφόρα, το παρκάρισμα και την οπισθοπορεία σε γωνία…

Και κάτι τελευταίο τώρα που το θυμήθηκα: Οι εξεταστές τι γνώσεις έχουν για να με εξετάσουν; 
- Καμία. Δημόσιοι υπάλληλοι είναι που έχουν περάσει ένα υποτυπώδες σεμινάριο. Έχουν ένα χαρτί εμπρός τους και τσεκάρουν κουτάκια: Εκκίνηση στην ανηφόρα, παρκάρισμα, κ.τ.λ. Αν δεν έχεις εκπαιδευτική εμπειρία, πώς μπορείς να εξετάσεις κάποιον αν έχει εκπαιδευτεί σωστά; 

Με πόσες ώρες εκπαίδευση κρίνομαι ικανός να οδηγήσω; 
- 21 θεωρητικές και 25 πρακτικές.

Και μαθαίνει κάποιος σε 25 ώρες;
- Ούτε στις διπλάσιες

Τότε;
- Kάποιοι εκπαιδευτές είναι συνειδητοί επαγγελματίες και στο λένε και κάποιοι άλλοι σου λένε και νωρίτερα, «πάμε να δώσεις εξετάσεις». 

Και περνάς;
- Κατάλαβες τώρα γιατί λέμε, «έξω οι εκπαιδευτές από τη διαδικασία εξέτασης»; Διότι πολλές φορές -ειδικά στην περιφέρεια- περνάς... 

Τελικά, τι;
- Τελικά τίποτα! Ύστερα από τις νέες «διαβουλεύσεις» διάρκειας δύο ετών, οι οποίες ήταν συνέχεια των προηγουμένων «διαβουλεύσεων» 20 και πλέον ετών, το νέο σχέδιο νόμου για τις εξετάσεις οδήγησης, δυστυχώς δεν αντιμετωπίζει ολιστικά και ευθέως την πραγματικότητα την οποία επικαλείται. Δεν κόβει τον γόρδιο δεσμό της διαπλοκής, αναλαμβάνοντας πλήρως τη διαδικασία των εξετάσεων. Δεν αναβαθμίζει την ύλη της εκπαίδευσης, με λίγα λόγια δεν φτιάχνει έναν πολίτη συμμέτοχο στην κοινωνία της κινητικότητας. 
Το οδικό περιβάλλον αποκτά προοδευτικά νέα μορφή και απαιτήσεις. Είναι προφανές ότι το να εκπαιδεύεις μια μικρή ομάδα χρηστών του δρόμου (οδηγούς μηχανοκινήτων οχημάτων) και να αφήνεις όλους τους υπολοίπους να χρησιμοποιούν τον δρόμο κατά το δοκούν, δεν είναι τελικώς αποτελεσματικό.
Το όλο καθεστώς απόκτησης διπλώματος οδήγησης μηχανοκίνητου οχήματος πρέπει να αλλάξει εκ βάθρων. Κανείς πολίτης δεν μπορεί να γίνει καλός οδηγός, όταν δεν ξέρει να περπατάει και να προσανατολίζεται στον δρόμο. Είναι αναγκαία μια εκπαίδευση ολοκληρωμένης κινητικότητας για ευαισθητοποιημένους και υπεύθυνους πολίτες. Με κύριο άξονα την συμμετοχή τους στον δρόμο και με ό,τι αυτό συνεπάγεται: Το πώς λειτουργεί ο δρόμος (κανόνες και συμπεριφορές) αλλά και το πώς να συνυπάρχουμε σε αυτόν.

Αν αφήσεις τον Άρη Ζωγράφο να μιλάει, μπορεί και να... ξημερωθείς. Το σίγουρο είναι πως έχει πάθος και άποψη. Και πολλές φορές αυτή «συγκρούεται» με τα στενά συντεχνιακά του συμφέροντα. Και κάπως έτσι, αυτήν την άποψη την εκτιμάς ακόμη περισσότερο.